Το στρατόπεδο της Εφορίας Υλικού Πολέμου Αθηνών στον Ιλισσό και το ξενοδοχείο Hilton. Ιχνηλατούμε την ιστορία των εξαφανισμένων στρατοπέδων στο Παγκράτι πέριξ του Ιλισσού ποταμού. Πως οι τεράστιες αυτές εκτάσεις περιήλθαν στον Στρατό και πως μετατράπηκαν σιγά σιγά σε πάρκα, μουσεία και στα πλέον διάσημα κτίρια της πόλεως.
"Λίγο πιο πάνω στην Βασιλίσσης Σοφίας βρισκόταν ένα άλλο στρατόπεδο, η 'Τεχνική Βάση Αθηνών' του Τεχνικού Σώματος. Εκεί γιορτάσαμε το Πάσχα του 1958, λίγο πριν γκρεμιστούν τα στρατιωτικά κτίσματα για να κατασκευαστεί στη θέση τους το ξενοδοχείο Χίλτον που ολοκληρώθηκε μετά 5 χρόνια. Μισό αιώνα αργότερα εξακολουθώ να θαυμάζω το επίτευγμα των αρχιτεκτόνων (Βουρέκας, Βασιλειάδης, Στάικος) που πέτυχαν να δώσουν ανάλαφρη στιβαρότητα σε ένα 14ώροφο όγκο μήκους 120 μέτρων, το ψηλότερο κτίσμα της πόλης τότε με ύψος κάπου 65 μέτρα."
Θάνος Ν. Στασινόπουλοs
Δρ. Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ, AAGradDipl.
Εισαγωγή
Με το παρόν άρθρο ξεκινάμε να ιχνηλατούμε την ιστορία της περιοχής που βρίσκεται στα βόρεια και βορειοδυτικά όρια του Παγκρατίου, πέριξ του Ιλισσού ποταμού και των εξαφανισμένων σήμερα, αλλά τεράστιων σε έκταση τότε, στρατοπέδων που βρίσκονταν εκεί.
Στο παρόν Α μέρος της μελέτης μας θα ιχνηλατήσουμε την ιστορία της περιοχής όπου εγκαταστάθηκε η Εφορία Υλικού Πολέμου Αθηνών και πως μετατράπηκε στο ξενοδοχείο Hilton.
Από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι περίπου τα τέλη της δεκαετίας του 1950 η περιοχή από το Hilton μέχρι την Ρηγίλλης και από τον Ευαγγελισμό μέχρι και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών ανήκε στην δικαιοδοσία του στρατού ο οποίος λειτουργούσε στρατόπεδα, στρατώνες, αποθήκες, κέντρα εκπαίδευσης και άλλες τεράστιες εγκαταστάσεις σε όλη την περιοχή. Σήμερα όλη αυτή η έκταση δεν θυμίζει σε τίποτα την ύπαρξη των στρατοπέδων. Η μόνη σύνδεση της περιοχής με τον στρατό παραμένει το Πολεμικό Μουσείο και η Λέσχη Αξιωματικών. Στην πάλαι ποτέ περιοχή που υπήρχαν οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις σήμερα ο επισκέπτης βρίσκει μερικά από τα πλέον διάσημα κτίρια των Αθηνών:
Στο παρόν Α μέρος της μελέτης μας θα ιχνηλατήσουμε την ιστορία της περιοχής όπου εγκαταστάθηκε η Εφορία Υλικού Πολέμου Αθηνών και πως μετατράπηκε στο ξενοδοχείο Hilton.
Από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι περίπου τα τέλη της δεκαετίας του 1950 η περιοχή από το Hilton μέχρι την Ρηγίλλης και από τον Ευαγγελισμό μέχρι και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών ανήκε στην δικαιοδοσία του στρατού ο οποίος λειτουργούσε στρατόπεδα, στρατώνες, αποθήκες, κέντρα εκπαίδευσης και άλλες τεράστιες εγκαταστάσεις σε όλη την περιοχή. Σήμερα όλη αυτή η έκταση δεν θυμίζει σε τίποτα την ύπαρξη των στρατοπέδων. Η μόνη σύνδεση της περιοχής με τον στρατό παραμένει το Πολεμικό Μουσείο και η Λέσχη Αξιωματικών. Στην πάλαι ποτέ περιοχή που υπήρχαν οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις σήμερα ο επισκέπτης βρίσκει μερικά από τα πλέον διάσημα κτίρια των Αθηνών:
- Το ξενοδοχείο Hilton
- Την Εθνική Πινακοθήκη
- Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
- Το Πολεμικό Μουσείο
- Το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο
- Την Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων
- Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
- Το Ωδείο Αθηνών
καθώς και:
- Τον Αρχαιολογικό χώρο του Λυκείου του Αριστοτέλη
- Το πάρκο περιμετρικά του Ωδείου, του Βυζαντινού και του Πολεμικού Μουσείου
- Τον υπόγειο σταθμό στάθμευσης αυτοκινήτων (Ριζάρη 4)
καθώς και:
- Τον Αρχαιολογικό χώρο του Λυκείου του Αριστοτέλη
- Το πάρκο περιμετρικά του Ωδείου, του Βυζαντινού και του Πολεμικού Μουσείου
- Τον υπόγειο σταθμό στάθμευσης αυτοκινήτων (Ριζάρη 4)
Η περιοχή μελέτης
Ξεκινάμε για μια γνωριμία με την υπό εξέταση περιοχή. Στον χάρτη 1 φαίνονται γραμμοσκιασμένες με μώβ χρώμα και στον χάρτη 2 με κόκκινο περίγραμμα, σε σύγχρονο υπόβαθρο, οι 3 περιοχές που κάποτε λειτουργούσαν σαν στρατόπεδα. Οι δυο αριστερά ως χώρος του Πυροβολικού και η δεξιά ως χώρος του Υλικού Πολέμου. Το κενό ανάμεσα τους ανήκε στο Ίδρυμα της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής (σήμερα πάρκο Ριζάρη) η οποία λειτουργούσε σε ιδιόκτητο οικόπεδο από τον Μάιο του 1844.
Ξεκινάμε για μια γνωριμία με την υπό εξέταση περιοχή. Στον χάρτη 1 φαίνονται γραμμοσκιασμένες με μώβ χρώμα και στον χάρτη 2 με κόκκινο περίγραμμα, σε σύγχρονο υπόβαθρο, οι 3 περιοχές που κάποτε λειτουργούσαν σαν στρατόπεδα. Οι δυο αριστερά ως χώρος του Πυροβολικού και η δεξιά ως χώρος του Υλικού Πολέμου. Το κενό ανάμεσα τους ανήκε στο Ίδρυμα της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής (σήμερα πάρκο Ριζάρη) η οποία λειτουργούσε σε ιδιόκτητο οικόπεδο από τον Μάιο του 1844.
Χάρτης 1: Η περιοχή μελέτης σε σύγχρονες αεροφωτογραφίες της ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε.
Με γραμμοσκιάσεις οι θέσεις των στρατοπέδων.
Με γραμμοσκιάσεις οι θέσεις των στρατοπέδων.
Χάρτης 2: Η περιοχή μελέτης σε σύγχρονη δορυφορική εικόνα (Google).
Με κόκκινο περίγραμμα οι θέσεις των στρατοπέδων.
Στον χάρτη 3 φαίνονται οι ίδιες περιοχές την εποχή που λειτουργούσαν τα στρατόπεδα.
Χάρτης 3: Η περιοχή μελέτης σε αεροφωτογραφία του ΟΚΧΕ (1945).
Με μώβ περίγραμμα οι θέσεις των στρατοπέδων.
Η παρουσία του Ε.Σ. στην περιοχή μελέτης
Όλη η περιοχή μελέτης, αν και κοντά στο κέντρο των Αθηνών, άργησε να κτιστεί και μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα διατηρούσε την φυσική της μορφολογία όπως διαπιστώνουμε μελετώντας χάρτες (χάρτης 4 και 5) και φωτογραφίες των τελών του 19ου αιώνα.
Χάρτης 4: Η περιοχή μελέτης σε χάρτη του 1896, πριν χτιστούν τα στρατόπεδα.
Το κτίριο που δεσπόζει στην περιοχή είναι της Ριζαρίου Σχολής (Rhizarion) στο κέντρο.
Φαίνεται και ο Ιλισσός ποταμός που διέτρεχε την περιοχή.
(απόσπασμα από τον χάρτη: Guide Joanne)
Χάρτης 5: Η περιοχή μελέτης σε χάρτη του 1884 όπου έχουν "κοπεί" τα οικόπεδα που περιήλθαν στον Ελληνικό Στρατό αργότερα.
Στο μέσον η έκταση της Ριζαρίου Σχολής (Rizarion).
Στο μέσον η έκταση της Ριζαρίου Σχολής (Rizarion).
Φαίνεται και ο Ιλισσός ποταμός που διέτρεχε την περιοχή.
(απόσπασμα από τον χάρτη: German encyclopedia map, Meyers)
- τους Στρατώνες του Πυροβολικού (Όπλο Μάχης),
- την Εφορεία του Υλικού Πολέμου Αθηνών (Σώμα Υποστήριξης Μάχης) και
- την Τεχνική Βάση Αθηνών (Σώμα Υποστήριξης Μάχης).
Ολίγα περί δομής του Ελληνικού Στρατού
Ο Ελληνικός Στρατός (Ε.Σ.) αποτελείται από τον Ενεργό Στρατό, την Εθνοφυλακή, τους Εφέδρους Υψηλής Ετοιμότητας Στρατού (ΕΦΥΕΣ) και την Εφεδρεία. Οι δύο βασικοί κλάδοι του Στρατού είναι τα Όπλα και τα Σώματα.
Όπλα είναι τα στοιχεία του Στρατού, των οποίων κύρια αποστολή είναι η διεξαγωγή του αγώνα ή η άμεση συμμετοχή σε αυτόν. Αυτά είναι:
α. Μάχης: Πεζικό, Ιππικό-Τεθωρακισμένα και Πυροβολικό.
β. Υποστήριξης Μάχης: Μηχανικό, Διαβιβάσεις και Αεροπορία Στρατού.
Σώματα είναι τα στοιχεία του Στρατού που παρέχουν υποστήριξη διοικητικής ή λογιστικής μορφής. Αυτά είναι:
α. Υποστήριξης Μάχης: Τεχνικού, Εφοδιασμού και Μεταφορών, Υλικού Πολέμου, Έρευνας - Πληροφορικής και Υγειονομικού (Ιατρών, Κτηνιάτρων, Οδοντιάτρων, Φαρμακοποιών και Νοσηλευτικής).
β. Λοιπά Σώματα: Υγειονομικού (Διαχειριστών Υγειονομικού και Διοικητικών Υγειονομικού), Οικονομικού, Γεωγραφικού, Ελεγκτικού, Στρατιωτικών Γραμματέων, Ταχυδρομικού, Μουσικού, Φροντιστών, Αρχιτεχνιτών Όπλων και Αρχιτεχνιτών Σωμάτων.
Κοινά Σώματα των Ενόπλων Δυνάμεων είναι το Στρατολογικό, το Θρησκευτικό και των Δικαστικών Γραμματέων.
Η Εφορία Υλικού Πολέμου Αθηνών στον Ιλισσό και το ξενοδοχείο Hilton
Ο χώρος ανατολικά της Ριζαρείου Σχολής ανήκε κάποτε στον Μ.Πετράκη. Στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ου αιώνα, το δημόσιο το απέκτησε και περιέβαλε την έκταση των 50 περίπου στρεμμάτων με τοίχο, για την εγκατάσταση της Εφορίας Υλικού Πολέμου.
Στην έκταση αυτή χτίστηκαν αρκετά κτίρια προσωπικού και κυρίως αποθήκες με σκοπό την διαχείριση και αποθήκευση στρατιωτικού υλικού. Στις αεροφωτογραφίες που ακολουθούν φαίνονται τα κτίρια όπως ήταν τον καιρό που λειτουργούσε το στρατόπεδο.
Επίγεια φωτογραφία μέσα από την κοίτη του Ιλισσού (20 Δεκεμβρίου 1931).
Στο βάθος τα κτίρια της Εφορίας Υλικού Πολέμου Αθηνών.
Η φωτογραφία είναι της Αμερικανίδας αρχαιολόγου Dorothy Burr Thompson (1900 – 2001).
πηγή: Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ
Η Εφορία Υλικού παρέμεινε στους χώρους αυτούς μέχρι την δεκαετία του 1950. Μετά τη λήξη του Β'Π.Π. παρατηρείται έντονη δραστηριότητα για την επούλωση των πληγών και την αναμόρφωση της πρωτεύουσας και της υπόλοιπης χώρας. Τότε η «Ξενοδοχειακή Επιχείρηση Πεζά» ή «Όμιλος Πεζά» διαπραγματεύεται με την εταιρεία Χίλτον την ανέγερση ξενοδοχείου στην Αθήνα. Έπειτα από την ευόδωση των συνομιλιών ο «Όμιλος Πεζά» υπέβαλε σχετική πρόταση στο Δημόσιο, επιλέγοντας τη σημερινή θέση του ξενοδοχείου. Το Δημόσιο προέβη στην απομάκρυνση της στρατιωτικής μονάδας και στην εκποίηση του γηπέδου για την ανέγερση του ξενοδοχείου “Hilton” και για τη δημιουργία πλατείας.
Η Τεχνική Βάση Αθηνών στην περιοχή
Στην έκταση αυτή χτίστηκαν αρκετά κτίρια προσωπικού και κυρίως αποθήκες με σκοπό την διαχείριση και αποθήκευση στρατιωτικού υλικού. Στις αεροφωτογραφίες που ακολουθούν φαίνονται τα κτίρια όπως ήταν τον καιρό που λειτουργούσε το στρατόπεδο.
Αεροφωτογραφία του ΟΚΧΕ (1953) όπου μέσα στο μώβ περίγραμμα φαίνονται τα κτίρια όπως ήταν τον καιρό που λειτουργούσε το στρατόπεδο της Εφορίας Υλικού.
Λεπτομέρεια σε μεγέθυνση αεροφωτογραφίας του ΟΚΧΕ (1945) όπου μέσα στο μώβ περίγραμμα φαίνονται τα κτίρια όπως ήταν τον καιρό που λειτουργούσε το στρατόπεδο της Εφορίας Υλικού.
Στο βάθος τα κτίρια της Εφορίας Υλικού Πολέμου Αθηνών.
Η φωτογραφία είναι της Αμερικανίδας αρχαιολόγου Dorothy Burr Thompson (1900 – 2001).
πηγή: Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ
Αθήνα 1954-1958 περ. Η Εφορεία Υλικού Πολέμου Αθηνών λίγο πριν εξαφανιστούν και τα τελευταία της κτίρια για την ανέγερση του ξενοδοχείου Hilton
Φωτογραφία Αφοί Στ. και Κ. Τρεβιζάκη,
Φωτορεπόρτερ: Στέφανος Μ. Τρεβιζάκης, Δράση: 1946-1966
Πηγή: Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ
Η ευρύτερη περιοχή και η πλατεία μπροστά από την Εφορία Υλικού (δεκαετία 1950)
Πηγή: Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ
Στις 22 Απριλίου του 1957 υπογράφτηκε η σχετική συμφωνία μεταξύ του «Ομίλου Πεζά» και του αντιπροσώπου της εταιρείας Χίλτον. Τελικά, η οικοδόμηση του κτιρίου πραγματοποιήθηκε μεταξύ των ετών 1958-1963 βάσει σχεδίων των αρχιτεκτόνων Εμμανουήλ Βουρέκα, Προκόπη Βασιλειάδη και Σπύρου Στάικου. Παράλληλα, οι μετοχές του «Ομίλου Πεζά», λόγω οικονομικής αδυναμίας περιέρχονται στην «Α.Ε. Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις Η ΙΟΝΙΚΗ», θυγατρική εταιρεία της Ιονικής Τράπεζας. Η συνολική δαπάνη για την ανέγερση και ολοκλήρωση του ξενοδοχείου ανήλθε στο ποσό των 450.000.000 δραχμών ή των 15.000.000 δολαρίων.
Επιθεώρηση της μακέτας του ξενοδοχείου Hilton από τον Πρωθυπουργό
Κωνσταντίνο Καραμανλή.
πηγή: Από το επετειακό περιοδικό των 50 ετών του Ξενοδοχείου (2013)
Το ξενοδοχείο Hilton την εποχή της κατασκευής του (1958-1963).
πηγή: www.pinterest.com
Ο αρχιτέκτονας Εμμανουήλ Βουρέκας μπροστά από το υπό ανέγερση ξενοδοχείο Hilton.
πηγή: www.pinterest.com
Το ξενοδοχείο Hilton την εποχή της κατασκευής του (1958-1963).
Από τους σημερινούς γύρω δρόμους μόνο η Βασιλίσσης Σοφίας ήταν διαμορφωμένη τότε.
Από τους σημερινούς γύρω δρόμους μόνο η Βασιλίσσης Σοφίας ήταν διαμορφωμένη τότε.
πηγή: Από το επετειακό περιοδικό των 50 ετών του Ξενοδοχείου (2013)
Το ξενοδοχείο Hilton την εποχή της κατασκευής του (1958-1963). Διακρίνονται ακόμα οι σκαλωσιές στην όψη δεξιά. Η περιοχή της σημερινής Εθνικής Πινακοθήκης που φαίνεται αδιαμόρφωτη (δεξιά) ήταν μέρος του εργοταξίου.
πηγή: www.iefimerida.gr
Η πλευρά του ξενοδοχείου με τα σχέδια του Μόραλη
πηγή: www.greece-is.com
Τα σχέδια του Μόραλη στον βόρειο τοίχο του ξενοδοχείου
πηγή: Από το επετειακό περιοδικό των 50 ετών του Ξενοδοχείου (2013)
Ο τοίχος που βρίσκεται προς τη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας είναι έργο του ζωγράφου-καθηγητή Ιωάννη Μόραλη. Στο έργο παριστάνονται 7 εικόνες από την αρχαία ελληνική ιστορία.
1. Πάνω και αριστερά διακρίνεται η θεά Αθηνά (κεφαλή), η οποία φέρει περικεφαλαία, ασπίδα και ακόντιο, το οποίο εκτείνεται προς τα κάτω.
2. Δεξιά από την κεφαλή διακρίνεται αέτωμα, ίσως του Παρθενώνα, με το οποίο η θεά έχει άμεση σχέση.
3. Κάτω από την πρώτη εικόνα και στο κέντρο βρίσκεται ο ήλιος του οποίου μερικές ακτίνες διαπερνούν ολόκληρο το σχέδιο.
4. Στη συνέχεια, εικονίζονται δύο κανηφόρες κινούμενες προς το βωμό, στον οποίο βρίσκεται ο λίχνος.
5. Τρεις αυλητρίδες φαίνεται να συνοδεύουν τις κανηφόρους, ενώ κάτω από αυτές
6. Παριστάνεται ηνίοχος πάνω σε άρμα, ο οποίος πιθανόν φέρει το ξόανο της Αθηνάς.
7. Τέλος, στη βάση διακρίνεται μια τριήρης.
Η πλευρά του ξενοδοχείου με τα σχέδια του Μόραλη
πηγή: Από το επετειακό περιοδικό των 50 ετών του Ξενοδοχείου (2013)
Στις αεροφωτογραφίες που ακολουθούν γίνεται προσπάθεια να καταδείξουμε την θέση της Εφορείας Υλικού στην σημερινή πόλη και την θέση του ξενοδοχείου Hilton την εποχή που λειτουργούσε το στρατόπεδο.
Σύγχρονη αεροφωτογραφία (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε.) όπου έχει εφαρμοστεί το μώβ περίγραμμα της έκτασης του στρατοπέδου της Εφορίας Υλικού.
Σύγχρονη αεροφωτογραφία (ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε.) όπου έχει εφαρμοστεί με μώβ περίγραμμα η έκταση του στρατοπέδου της Εφορίας Υλικού, με μπλε το περίγραμμα του ξενοδοχείου και με κόκκινο η λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας.
Λεπτομέρεια σε μεγέθυνση αεροφωτογραφίας του ΟΚΧΕ (1945) όπου έχει εφαρμοστεί το μπλε περίγραμμα του ξενοδοχείου και το κόκκινο της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας.
Κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, η εκπαίδευση των τεχνιτών του Στρατού γινόταν στην Εφορία Υλικού Πολέμου Αθηνών. Το έτος 1945 συγκροτήθηκε η Τεχνική Βάση Αθηνών (ΤΒΑ) με την ονομασία «Κέντρο Υποδοχής και Εκπαίδευσης Τεχνιτών» στις εγκαταστάσεις της Εφορίας Υλικού Πόλεμου Αθηνών (ΕΥΠΑ) και στις αρχές του 1946 η Τεχνική Βάση Αθηνών μεταστάθμευσε στους Αγίους Αναργύρους.
Επίλογος
πηγή: Από το επετειακό περιοδικό των 50 ετών του Ξενοδοχείου (2013)
Διαβάστε το Β μέρος, όπου ιχνηλατούμε την ιστορία της περιοχής όπου εγκαταστάθηκαν οι στρατώνες του Πυροβολικού, η πάλαι ποτέ γνωστή περιοχή ως Πυροβολικά, και πως αυτή μετατράπηκε σιγά σιγά στην περιοχή που βλέπουμε όλοι σήμερα.
Θεοδοσόπουλος Δημήτρης, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Εύρεση χαρτών - γεωαναφορές αεροφωτογραφιών - φωτοερμηνεία:
Θησέας Κόκκινος, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Θεοδοσόπουλος Δημήτρης, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Πηγές:
Ιστοσελίδες:
1. https://el.wikipedia.org
2. https://olympia.gr/
3. https://alsospagkratiou.files.wordpress.com/2012/11/cf83ceb7cebcceb5ceb9cebf4.pdf
4. http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio_more.aspx?id=264
5. http://tvxs.gr/news/san-simera/dekembriana-i-enarksi-ton-sygkroyseon-stis-anatolikes-synoikies
6. http://www.army.gr/
7. http://www.ellinikos-stratos.com/
8. http://kastamonitis.blogspot.gr/2016/01/blog-post_11.html
9. http://www.hiltonathens.gr/assets/hilton_magazine_pdfs/Hilton19.pdf
10. http://www.greekarchitects.gr/site_parts/articles/print.php?article=3987&language=gr
11. http://urbane71.blogspot.gr/2006_11_01_archive.html
3. https://alsospagkratiou.files.wordpress.com/2012/11/cf83ceb7cebcceb5ceb9cebf4.pdf
4. http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio_more.aspx?id=264
5. http://tvxs.gr/news/san-simera/dekembriana-i-enarksi-ton-sygkroyseon-stis-anatolikes-synoikies
6. http://www.army.gr/
7. http://www.ellinikos-stratos.com/
8. http://kastamonitis.blogspot.gr/2016/01/blog-post_11.html
9. http://www.hiltonathens.gr/assets/hilton_magazine_pdfs/Hilton19.pdf
10. http://www.greekarchitects.gr/site_parts/articles/print.php?article=3987&language=gr
11. http://urbane71.blogspot.gr/2006_11_01_archive.html
Καλησπέρα και πάλι, κάνετε καταπληκτική δουλειά και έρευνα !
ΑπάντησηΔιαγραφήΜπράβο σας, είναι πολύ ενδιαφέροντα τα όσα διαβάζουμε και βλέπουμε εδώ !