Καταβόθρα Παπασπηλιά στην Εύβοια.
Σπηλαιολογική εξερεύνηση 245 μέτρα κάτω από την γη.
Το διήμερο 4-5 Σεπτεμβρίου 2021 πραγματοποιήθηκε σπηλαιολογική εξερεύνηση σε μια εντυπωσιακή καταβόθρα της Εύβοιας, με συνολικό βάθος 325 μέτρων περίπου (245 μέχρι το πρώτο σιφόνι), στην ευρύτερη περιοχή των Κοτυλαίων Όρεων κοντά στα χωριά Κάδι και Κονίστρες. Η ομάδα εξερεύνησης αποτελούνταν από πέντε μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, τους εξής: Γιώργο Αγγελόπουλο, Γιώργο Βλάχο, Γιώργο Αργύρη, Μαρία Σταμούλου, και Δημήτρη Θεοδοσόπουλο. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζουμε φωτογραφίες και βίντεο της εξερεύνησης και μερικά λόγια για την ιστορία των εξερευνήσεων της περιοχής και του συγκεκριμένου βαράθρου, από τα αρχεία του ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο. (Σπηλαιολογικός Ελληνικός Εξερευνητικός Όμιλος).
Η ευρύτερη περιοχή
Η περιοχή της Κεντρικής Εύβοιας μεταξύ των βουνών Μαυροβούνι - Σκοτεινή εξελίσσεται σε ένα από τα πιο σημαντικά καρστικά πεδία της Ελλάδας. Στην περιοχή πραγματοποιήθηκαν από τον ΣΠΕΛΕΟ εκτενείς σπηλαιολογικές αποστολές από το 1986 έως και σήμερα με σημαντικά αποτελέσματα. Το πλήθος των καταβοθρών αλλά και οι σημαντικές πηγές στους πρόποδες των βουνών μας κάνουν να ελπίζουμε πως υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ τους και πως μπορεί να αποτελούν ένα ενιαίο σύστημα.
Μέχρι σήμερα έχουν εξερευνηθεί πάνω από 55 καρστικές μορφές, μεταξύ αυτών και σημαντικές καταβόθρες (Μανικίων, Του Τσεκούρα, Μηλέα, Παπασπηλιά, Του Παπά ο Λάκκος κλπ) και πηγές (Κολέθρα Μετοχίου, Κολέθρα Αη Βλάση, Πηγή Ατσιτού) χωρίς όμως να έχει επιτευχθεί η πλήρης εξερεύνησή τους, κύρια αιτία για αυτό είναι η ύπαρξη σιφονιών που εμποδίζουν την προσπέλαση.
Ιστορικά στοιχεία
Το έντονο ανάγλυφο της περιοχής την έκανε προσιτή μόνο στους εξοικειωμένους με αυτήν κατοίκους των γύρω περιοχών, κυρίως κτηνοτρόφων, ήταν όμως σχετικά γνωστή για την ομορφιά του τοπίου και την αγριάδα του. Η περιοχή δεν είχε πολλές καταγραφές από επισκέπτες και περιηγητές, άλλωστε πολύ κοντά της υπάρχει το βουνό Δίρφυς αλλά και το Ξηροβούνι που της έκλεβε τα βλέμματα από τις αρχές του 1900. Ο γνωστός γεωγράφος και σπηλαιολόγος Ι. Σαρρής σε περιηγήσεις του στην Εύβοια κατά την δεκαετία του 1920 εντοπίζει δεκάδες σπήλαια της και δημοσιεύει άρθρα του στο περιοδικό Εκδρομικά το 1930 με τίτλο [Εκδρομαί εις την Εύβοιαν-Τα σπήλαια της Ευβοίας] συγκεκριμένα για την περιοχή αναφέρει:
[…]
δια τα αλλεπάλλληλα ελατόδαση και τα κλειστά οροπέδια,τα οποία έχουν ύψος περί τα 800μέτρα, τα δε γύρω βουνά από 1000 μέχρι 1440. Παρέχουν δηλ. ποικιλίαν διαπλάσεως ανωτέραν της του Παρνασσσού, της Πάρνηθος και των άλλων ελατόφυτων βουνών, επί πλέον δε τα νερά που δεν συναντάς αλλού και η παρακείμενη θάλασσα του Αιγαίου παρουσιάζει τοπεία ιδιαζούσης ωραιότητος
[….]
Περνάς από σειράν πηγών, την Βλαχόβρυση,, το Βρωμονέρι, την Μηλίτσα.
Ο πλησιέστερος οικισμός - Το Κάδι
Το Κάδι μαζί με τον οικισμό Γιάννηδες έχουν 400 περίπου κατοίκους. Για το όνομα του υπάρχουν δυο εκδοχές:
1η εκδοχή: το πήρε από την λέξη Κάδος (ξύλινο δοχείο) στο οποίο διατηρείται το τυρί.
2η εκδοχή: Στο κέντρο του χωριού Καδί, δίπλα στην εκκλησία, υπάρχει επιβλητικός Βενετσιάνικος πύργος. Κατά την Τουρκοκρατία έμενε εκεί ο Τούρκος τοπάρχης, ο «Καδής», από όπου, μάλλον, προέρχεται και η ονομασία του χωριού.
Έχει αναπτυγμένη κτηνοτροφία αιγοπροβάτων αλλά και μονάδες χοίρων και μοσχαριών. Παράγει λάδι και μέλι και έχει υγιεινό κλίμα. Μεγάλο μέρος του δάσους που είναι πάνω στο Μαυροβούνι είναι κοινοτικό του Καδίου και ονομάζεται Καδίτικο Δάσος, στα όρια του οποίου βρίσκεται η καταβόθρα "Του Παπά ο λάκκος" και η καταβόθρα "Μηλέα".
Καταβόθρα Παπασπηλιά - Οι αποστολές του ΣΠΕΛΕΟ
Βρίσκεται στην περιοχή της Βρωμονέρας, ΒΑ του χωριού Κάδι, ανατολικά της κορυφής Πλακερά (935μ) και δυτικά της κορυφής Φτερόλακκα και σε υψόμετρο 752μ. Η καταβόθρα εντοπίστηκε τον Οκτώβριο του 1987 μετά από έρευνα του τότε ενεργού μέλους του ΣΠΕΛΕΟ, Νίκου Βουτυρόπουλου. Η εξερεύνησή της έγινε σε τρεις αποστολές από τον Οκτώβριο του 1987 έως τον Ιανουάριο του 1988 και συμμετείχαν οι Ζούπης Κ., Αναστασόπουλος Ν., Βουτυρόπουλος Γ., Ευσταθίου Γ., Κομπιλήρης Δ., Μιχάλης Κ., Νικολαΐδης Σ. και Κάρκου Β. Το συνολικό βάθος που εξερευνήθηκε τότε ήταν 245μ. και σταμάτησαν στο σιφώνι. Η μορφολογία της είναι βαραθρώδης (μεγαλύτερο κατέβασμα 100μ) με μικρά οριζόντια τμήματα. Η πρόσβαση σ’ αυτό πολλές φορές ήταν αδύνατη επειδή κατά την χειμερινή περίοδο το σιφώνι βούλωνε με φερτά υλικά. Το καλοκαίρι του 2008 κατά την διάρκεια της σπηλαιολογικής κατασκήνωσης σκάφτηκε και έγινε μια πρώτη εκτίμηση για τα υλικά που χρειάζονταν, ώστε να συνεχιστεί η εξερεύνηση.
Λαογραφική παράδοση
Το όνομα της το πήρε από έναν ασκητή ό οποίος πριν αρκετά χρόνια θέλησε να ασκητέψει όλο τον χειμώνα στην εγκοπή (κοίλωμα) που υπάρχει λίγα μέτρα πριν την είσοδο της σπηλιάς. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις των ντόπιων, εκείνο τον χειμώνα έριξε πάρα πολύ χιόνι και όλη αυτή η ορεινή περιοχή αποκλείσθηκε με αποτέλεσμα να μην μπορεί ούτε ο ίδιος ο ασκητής να αναζητήσει, ούτε οι άλλοι να τον προμηθεύσουν με τρόφιμα. Την άνοιξη βρέθηκε το λείψανο του και από τότε δώσανε στο σπήλαιο την ονομασία «Παπασπηλιά».
Στην Παπασπηλιά έχει γίνει και άσκηση σπηλαιοδιάσωσης από την ομάδα σπηλαιοδιάσωσης που είχε οργανωθεί από τον ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο. την Ε.Σ.Ε. και την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας κ Σπηλαιολογίας. Το 2006 έγινε προσπάθεια προσπέλασης αλλά σταμάτησε στα πρώτα μέτρα λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Το 2007 έγινε επίσκεψη μέχρι το βάθος των 140μ στα πλαίσια του σχολείου προχωρημένων τεχνικών σπηλαιολογίας του ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο.
Κατασκήνωση 2009
Ένας από τους βασικούς στόχους της κατασκήνωσης ήταν να περαστεί το σιφώνι. Στις 28‐7‐2009, ο Άγγλος Jonathan Beal πέρασε το σιφώνι χρησιμοποιώντας ένα ζευγάρι από καταδυτικές φιάλες των 2 λίτρων σε διάταξη side mount. Το συνολικό του μήκος ήταν περίπου 30 μέτρα και είχε μέγιστο βάθος τα 4 μέτρα. Υπήρχε μια μικρή κατολίσθηση, η οποία περάστηκε εύκολα. Μόλις το πέρασε προχώρησε για περίπου 45 μέτρα, όπου υπάρχει στροφή 90ο ενώ το σπήλαιο έδειχνε να συνεχίζει.
Για το λόγο αυτό προγραμματίσθηκαν και άλλες καταδύσεις που απαιτούσαν περαιτέρω αρμάτωμα των βαράθρων. Για την γρηγορότερη αγκύρωση περάστηκε και ηλεκτρικό δράπανο. Τις επόμενες τρείς μέρες όλη η προσπάθεια επικεντρώθηκε στην συνέχιση της εξερεύνησης και στο αρμάτωμα της σπηλιάς.
Στην αποτύπωση – σκαρίφημα που επισυνάπτεται εμφανίζονται τα κατεβάσματα.
Η χαρτογράφηση του σπηλαίου
Πηγή εικόνας: Αρχείο ΣΠΕΛΕΟ
Η εξερεύνηση σταμάτησε στο 2ο σιφώνι που σε πρώτη εκτίμηση έδειχνε επικίνδυνο να προσπελασθεί. Η αίθουσα στην άκρη της οποίας βρίσκεται το σιφώνι είναι σχετικά μεγάλη και έγινε προσπάθεια τεχνικής αναρρίχησης διότι φάνηκε να υπάρχει ψηλά στον τοίχο μικρή σχισμή. Δεν ήταν όμως εφικτή η προσπάθεια διότι τα τοιχώματα ήταν γεμάτα λάσπη.
Στιγμιότυπο από την σπηλαιοκατάδυση στο σιφώνι της Παπασπηλιάς
Πηγή εικόνας: Αρχείο ΣΠΕΛΕΟ
Την τελευταία (Τρίτη) μέρα που αποφασίσθηκε το ξαρμάτωμα του σπηλαίου, ο Phil Short εκμεταλλεύτηκε λίγο αέρα που είχαν οι τελευταίες φιάλες και καταδύθηκε λίγα μέτρα. Το σιφώνι συνεχίζει με καθοδική κλίση 45 μοιρών και μικρή ορατότητα. Τα τοιχώματα είναι ασταθή, λόγω της συγκέντρωσης λάσπης. Οι φιάλες, έμειναν σε ασφαλές σημείο κοντά στο σιφώνι, αφού κρίθηκε ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ξανά.
Σχετικά με τις εξερευνήσεις στην περιοχή μπορείτε να δείτε και το σχετικό βίντεο:
Η δική μας αποστολή (Σεπτέμβριος 2021)
Η αποστολή μας χρησιμοποίησε τον χώρο της κατασκήνωσης στην θέση Βρωμονέρα ως κατασκήνωση βάσης. Κατόπιν των σχετικών ετοιμασιών ξεκίνησε το αρμάτωμα και η κάθοδος στο βάραθρο, το μεσημέρι του Σαββάτου 4 Σεπτεμβρίου. Κατα την κάθοδο πέρα από το αρμάτωμα, την φωτογράφηση και μια υποτυπώδη χαρτογράφηση, έγιναν και δειγματοληψίες ειδών σπηλαιοπανίδας. Το απόγευμα όλα τα μέλη της ομάδας έφτασαν στον προσπελάσιμο πάτο στα -245 μέτρα περίπου και περπατώντας στην τελική στοά φτάσαμε μέχρι το μπαζωμένο σιφόνι. Κατόπιν ξεκίνησε η τμηματική άνοδος και το ξαρμάτωμα. Αργά το βράδυ όλα τα μέλη της ομάδας ήταν έξω με ασφάλεια.
Το βίντεο της αποστολής μας μπορείτε να το δείτε εδώ:
Ακολουθεί φωτορεπορτάζ της αποστολής μας:
____________________________________________________________________________________
Σύνταξη άρθρου - φωτογραφίες - μορφοποίηση:
Πηγές κειμένων:
Διαδίκτυο:
1. ΚΑΡΣΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟΥ - ΣΚΟΤΕΙΝΗΣ, Το ιστορικό των εξερευνήσεων του ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο. και τα σημαντικότερα σπήλαια. Θωμάς Θεοδοσιάδης, μέλος ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο., Αθήνα άνοιξη 2008
2. http://www.speleo.gr/gr/arxeio/arx_mavrobouni_eub.htm
3. https://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=kadi
4. http://www.speleo.gr/gr/documents/2009Kadi.pdf
5. http://www.speleo.gr/gr/arxeio.html
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου