Ο τοίχος της Πικροδάφνης (πότε, πως και ποιος) // Αεροφωτογραφικό ρεπορτάζ των παράνομων παρεμβάσεων, στην περιοχή του γηπέδου ΔΙΑΝΑ, στην Ηλιούπολη [1998 - 2018].

Ο τοίχος της Πικροδάφνης (πότε, πως και ποιος).
Αεροφωτογραφικό ρεπορτάζ των παράνομων παρεμβάσεων, 
στην περιοχή του γηπέδου ΔΙΑΝΑ,
στην Ηλιούπολη.
(1998 - 2018)

Ένα μικρό ιστορικό των γεγονότων

Την Κυριακή 2.12.2018 σπηλαιολόγοι από δυο σπηλαιολογικούς συλλόγους (Ε.Σ.Ε. και Σ.ΕΛ.Α.Σ.) πραγματοποιήσαμε εξερεύνηση - οδοιπορικό - αυτοψία στο υπογειοποιημένο τμήμα της κεντρικής κοίτης του ρέματος Πικροδάφνης στην Ηλιούπολη. Η πορεία,  είχε σημείο αφετηρίας το τέλος των παλαιών έργων διευθετήσεως (Τζαβέλλα και Λαγκαδίων περίπου) και κατεύθυνση προς τον Υμηττό. Από την αρχή της υπογειοποίησης στην Σαρανταπόρου περπατήσαμε υπογείως για περίπου 2,5 χιλιόμετρα μέχρι το τέρμα της Λεωφόρου Πατριάρχου Γρηγορίου όπου στο τέλος μας περίμενε μια έκπληξη. Ο τοίχος της Πικροδάφνης. Ένας τοίχος κατασκευασμένος από τσιμεντόλιθους ο οποίος έφραζε την είσοδο του υπόγειου αγωγού. Σε σχετικά ερωτήματα προς τους αρμόδιους φορείς, που ακολούθησαν κατόπιν κοινοποίησης της ανακάλυψης μας, όλοι δήλωσαν άγνοια για την κατασκευή του τοίχου. Εμείς πραγματοποιήσαμε δική μας έρευνα και παρουσιάζουμε εδώ ένα χρονικό των επεμβάσεων στην περιοχή, χρησιμοποιώντας δορυφορικές φωτογραφίες και αεροφωτογραφίες διαφόρων ετών. Με αυτό τον τρόπο μπορέσαμε να τεκμηριώσουμε τόσο την χρονολογία κατασκευής του αγωγού στο σημείο αυτό, όσο και την πατρότητα του. Επίσης παρατίθενται νέα αποκαλυπτικά στοιχεία που προέκυψαν μετά την ανάσυρση του θέματος και τα οποία μας παραχώρησε το Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης.

Τα τεκμηριογραφήματα της αυτοψίας (2.12.2018):

Η πορεία μας από Τζαβέλλα και Λαγκαδίων μέχρι τον τοίχο:

Η πορεία μας από τον τοίχο μέχρι την Τζαβέλλα και Λαγκαδίων, καθώς και η εξερεύνηση του υπογειοποιημένου κλάδου του Καρέα:

Η στιγμή της συνάντησης με τον τοίχο:

Αναλυτικό σχετικό άρθρο μας εδώ: Υπόγεια Πικροδάφνη // Εξερεύνηση στην υπογειοποιημένη κοίτη του ρέματος, στην Ηλιούπολη [βίντεο]

Η έρευνα των αεροφωτογραφιών και των διαχρονικών δορυφορικών εικόνων της περιοχής.

1997 - Η φυσική κοίτη της Πικροδάφνης στην περιοχή πριν την αποψίλωση της

Η φυσική κοίτη της Πικροδάφνης στην περιοχή μελέτης πριν την υπογειοποίηση σε αεροφωτογραφίες του ΟΚΧΕ του 1997:

Στην επόμενη εικόνα μέσα στο κόκκινο πλαίσιο φαίνεται η περιοχή όπου έγιναν τα έργα υπογειοποίησης και δημιουργίας του παράνομου οικοπέδου:

Στην επόμενη εικόνα φαίνεται σε μεγέθυνση η περιοχή μέσα στο κόκκινο πλαίσιο, της προηγούμενης φωτογραφίας, όπου φαίνεται η φυσική βλάστηση που αποψιλώθηκε για την κατασκευή του αγωγού:

1999 - Η φυσική κοίτη της Πικροδάφνης στην περιοχή πριν την αποψίλωση της

Η φυσική κοίτη της Πικροδάφνης στην περιοχή μελέτης πριν την υπογειοποίηση σε αεροφωτογραφίες του ΟΚΧΕ του 1999:

2000 - 2001 - Η κατασκευή του παράνομου αγωγού και η υπογειοποίηση της Πικροδάφνης

Σε δορυφορική φωτογραφία της Google βλέπουμε ότι τα έργα βρίσκονται σε εξέλιξη τον Ιανουάριο του 2001. Φαίνεται μάλιστα στα δεξιά και ο ίδιος αγωγός, ακόμα άθαφτος:

Το καλοκαίρι η πληγωμένη περιοχή φαίνεται ξεκάθαρα ότι έχει μπαζωθεί και επικαλυφθεί με φερτό χώμα, για να δημιουργηθεί το πολυπόθητο οικόπεδο:

Ενώ τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους η πρώτη βλάστηση αρχίζει να εμφανίζεται:

Η πατρότητα του παράνομου έργου

Τρία στοιχεία (τα αναφέρουμε με την χρονολογική σειρά ευρέσεως) μας αποκάλυψαν την πατρότητα του σχετικού έργου:

1ον ένα σχετικό άρθρο εφημερίδας του 2005, 
2ον η μαρτυρία του κ. Πάνου Τότσικα και 
3ον τα πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου Ηλιουπόλεως του 2003 που βρέθηκαν από τον κ. Πάνο Τότσικα και κοινοποιήθηκαν στο Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης και από εκεί σε εμάς.

Μαρτυρία 1η (12.3.2019)

Η ανακάλυψη ενός άρθρου του 2005 μας οδήγησε εξαρχής στον τελικό υπεύθυνο της κατασκευής αυτής. Στο σχετικό άρθρο της Ελένης Γαβριήλ, στον Ριζοσπάστη, στις 22.10.2005 διαβάζουμε:

"Η περιοχή που κινδυνεύει να πλημμυρίσει με την πρώτη βροχή είναι αυτή της Αγίας Μαρίνας, που βρίσκεται ακριβώς στους πρόποδες του Υμηττού. Μια περιοχή όπου η πλαγιά του βουνού έχει καεί επανειλημμένα, οπότε δεν υπάρχουν δέντρα να «κρατήσουν» το νερό της βροχής που «κατεβαίνει» από το βουνό, αλλά και χωρίς υπονόμους στους δρόμους που θα μπορούσαν να απορροφήσουν μια ποσότητα του βρόχινου νερού.

Ένα ακόμα ρέμα στην Ηλιούπολη, που έχει μετατραπεί σε δρόμο και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος πλημμύρας, είναι το ρέμα της οδού Πατριάρχου Γρηγορίου. Πρόκειται για ένα ρέμα που έρχεται από τον Καρέα, το οποίο κόβεται ξαφνικά από ένα τσιμεντένιο πλάτωμα (σ.σ: το έχει φτιάξει ο δήμαρχος της Ηλιούπολης) και κόβει τη φόρα του νερού. Έτσι, το νερό διοχετεύεται σε τσιμεντένιους αγωγούς, οι οποίοι βγαίνουν στα πλάγια της οδού Πατριάρχου Γρηγορίου! Μάλιστα, ο δήμαρχος έχει ανακοινώσει ότι θα μεταφέρει κάποια γήπεδα που βρίσκονται λίγο παρακάτω, στο σημείο που σταματά το ρέμα"

Μαρτυρία 2η (17.3.2019)

Σχετικά με το φραγμένο ρέμα στην Ηλιούπολη.

Το 2004, η τότε δημοτική αρχή Θοδ. Γεωργάκη είχε αποφασίσει να κατασκευάσει ένα σχολικό συγκρότημα 7.700 μ2 περίπου (6ο Γυμνάσιο, 9ο Δημοτικό, 9ο και 18ο Νηπιαγωγείο Ηλιούπολης) στην εκτός σχεδίου δασική περιοχή του Υμηττού, στο τέρμα της Λεωφ.Πατριάρχου Γρηγορίου, κοντά στο γήπεδο της "ΔΙΑΝΑ" και δίπλα στο υπάρχον ρέμα, στα σύνορα Ηλιούπολης - Βύρωνα.

Για τον σκοπό αυτό, ο τότε δήμαρχος Ηλιούπολης Θοδ. Γεωργάκης προώθησε την έγκριση Τοπικού Ρυμοτομικού Σχεδίου, με την ΚΥΑ 2187/14.1.2005 (ΦΕΚ 105 Δ΄/1.2.2005), την οποία προσέβαλαν στο ΣτΕ 5 πολίτες της Ηλιούπολης και 3 πολίτες του Βύρωνα. Το ΣτΕ αποδέχτηκε τότε τους λόγους ακύρωσης που παραθέσαμε και κατάργησε την προαναφερόμενη ΚΥΑ. Έτσι, απετράπη η κατασκευή ενός ογκώδους σχολικού συγκροτήματος εντός της Ζώνης προστασίας του Υμηττού, δίπλα στο υπάρχον ρέμα.

Επισημαίνεται ότι τότε (2005/2006), είχε γίνει αυτοψία από το ΣτΕ στην περιοχή της «ΔΙΑΝΑ», όπου διαπιστώθηκε ότι το προγραμματιζόμενο σχολικό συγκρότημα προβλέπονταν να κτιστεί σε επαφή με το μη οριοθετημένο υπάρχον ρέμα, το οποίο στη συνέχεια, διέρχονταν υπογείως από την Λ. Πατριάρχου Γρηγορίου κ.ά, τις οδούς Τσαμαδού και Ηρακλέους και συνδέονταν με το ανοιχτό ρέμα της Πικροδάφνης στην συμβολή της με την Λεωφ. Mαρίνου Αντύπα.

Εκτιμώ ότι, ενδεχομένως, το χτίσιμο τοίχου στην απόληξη του υφιστάμενου σήμερα κλειστού αγωγού και η εξωτερική κάλυψη της εισόδου του ρέματος με βράχια, χώματα κλπ, έγινε από την τότε δημοτική αρχή Θοδ. Γεωργάκη και σχετίζεται με την επιδιωκόμενη απρόσκοπτη κατασκευή του προαναφερόμενου σχολικού συγκροτήματος στον δασικό χώρο του Υμηττού καθώς και με την απόκρυψη της ύπαρξης του ρέματος στο σημείο αυτό κατά την διενέργεια της αυτοψίας του ΣτΕ στην περιοχή.

Επισημαίνεται ότι, κύριος συντελεστής στην αποτροπή των σχεδίων της τότε δημοτικής αρχής, υπήρξε ο αγωνιστής δικηγόρος Βαγγ. Καστριτσέας

Πάνος Τότσικας
17.3.2019

Υ.Γ: Για περισσότερα, στο βιβλίο του κ. Τότσικα "Εδώ κάποτε, συμβολή στην ιστορία της Ηλιούπολης", 2005, εκδόσεις ΚΨΜ, σελ 164-167.

Μαρτυρία 3η (6.4.2019)

Αποσπάσματα από την Συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ηλιούπολης, 5 Φεβρουαρίου 2003

Δήμαρχος Θόδωρος Γεωργάκης:
«…Για την ανέγερση του σχολικού συγκροτήματος που πρόκειται να ανεγερθεί στην Αγία Μαρίνα και συγκεκριμένα τέρμα Πατριάρχου Γρηγορίου (9ο Δημοτικό, 6ο Γυμνάσιο, 9ο και 18ο Νηπιαγωγείο), έχει γίνει ένας ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ της Δημοτικής αρχής και ολόκληρου του Δημοτικού Συμβουλίου (…) Το πρώτο πράγμα που έκανε η Δημοτική Αρχή είναι να εξασφαλίσει το χώρο (8 στρ) και τα χρήματα (1 δις δρχ). Το δεύτερο, είναι να γίνει από το Δασαρχείο η άρση από δασικό χώρο που είναι χαρακτηρισμένος, να μας γίνει η παραχώρηση και η παράδοση (…) Το Δασαρχείο, πριν μας δώσει τα σχετικά έγγραφα και πριν μας εγκαταστήσει μέσα, επειδή ακριβώς εκεί θεωρείτο ότι περνούσε ρέμα, έτσι ήταν πολύ παλιά, ζήτησε να γίνει ένα μεγάλο αντιπλημμυρικό έργο. Υποβάλαμε το σχετικό αίτημα και τη μελέτη στην ΕΥΔΑΠ και στο Υπουργείο Δημόσιων έργων, το ΥΠΕΧΩΔΕ και σε συνεργασία ΥΠΕΧΩΔΕ και ΕΥΔΑΠ έγινε το αντιπλημμυρικό έργο σε μια διατομή περίπου 2,5  χ 2,5. Αντιλαμβάνεστε τι αγωγός αντιπλημμυρικών και συλλεκτήριος έγινε εκεί. Στη συνέχεια το Δασαρχείο μας έδωσε τη δική του έγκριση και μας εγκατέστησε στο χώρο…»

Κάπου τότε πρέπει να χτίστηκε η είσοδος του αγωγού με τσιμεντόλιθους και να σκεπάστηκε με χώματα και βράχια, προφανώς για να εξαφανιστεί η ύπαρξη του ρέματος και να προωθηθεί η κατασκευή ενός σχολικού συγκροτήματος 7.736 τ.μ στην Ζώνη προστασίας του Υμηττού, δίπλα και πάνω στο ρέμα. Την περίοδο αυτή (2003) στα σχέδια της τότε δημοτικής αρχής Ηλιούπολης αντιτάχθηκε σθεναρά ο αγωνιστής δικηγόρος Βαγγέλης Καστριτσέας. Λίγο αργότερα, το 2005, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκανε δεκτή την προσφυγή 8 πολιτών της Ηλιούπολης και του Βύρωνα και δεν ενέκρινε την Κοινή Υπουργική Απόφαση για την δημιουργία Τοπικού Ρυμοτομικού Σχεδίου. Έτσι, ματαιώθηκαν οριστικά τα σχέδια της τότε δημοτικής αρχής Θόδωρου Γεωργάκη για την κατασκευή ογκώδους σχολικού συγκροτήματος στην Ζώνη Προστασίας του Υμηττού δίπλα και πάνω στο ρέμα.

2001 - 2018 // Η δορυφορική καταγραφή της περιοχής

Στις επόμενες δορυφορικές φωτογραφίες της Google φαίνεται η εξέλιξη της περιοχής στον χρόνο, η οποία εν ολίγοις δείχνει ότι ο χώρος έμεινε κενό οικόπεδο πάντοτε μέχρι που ένα τμήμα του (μετά το 2010) φυτεύτηκε.

______________________________________________________________________

Έρευνα: 
Ομάδα Γεωμυθική

Επεξεργασία κειμένων - μορφοποίηση:
Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, Αγρονόμος - Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Πηγές:
- Πάνος Τότσικας
- Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης
- Κίνηση Πολιτών Ηλιούπολης (Κι.Π.Η.)
- Άρθρο στον Ριζοσπάστη: https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3074688
(ανακάλυψη άρθρου Γιώργος Καφαντάρης)

Ομάδα υπόγειας εξερεύνησης:

Georgia Manzi 

Ιωάννα Γάλλου 

Γιώργος Καφαντάρης 

Δημήτρης Θεοδοσόπουλος 

Αντώνης Κατσούφρης