Τα φυτά στο Κωρύκειον Άντρον // Βοτανική περιήγηση στην περιοχή του ιερού σπηλαίου.

Τα φυτά και τα ζώα στο Κωρύκειον Άντρον.
Βοτανική περιήγηση στο δρόμο πρόσβασης
και στο εσωτερικό του ιερού σπηλαίου.

Εισαγωγή
 

Το παρόν άρθρο, η βοτανική μας περιήγηση στο δρόμο πρόσβασης και στο εσωτερικό του Κωρύκειου Άντρου, αποτελεί το ένατο μέρος της σειράς βοτανικές περιηγήσεις σε αρχαιολογικούς, ιστορικούς, πολιτιστικούς και φυσικούς χώρους. Αρωγός σε όλες τις περιηγήσεις μας αλλά και έμπνευση για την δημιουργία της παρούσας σειράς είναι ο μόνιμος συνεργάτης μας, Σταύρος Αποστόλου, ο ερασιτέχνης φωτογράφος βιοποικιλότητας και ο άνθρωπος πίσω από το Natura Hellenica και αρκετές άλλες σελίδες σχετικού ενδιαφέροντος.

Το Κωρύκειον Άνδρον 

Το Κωρύκειον Άντρον είναι λατρευτικό σπήλαιο αφιερωμένο στις Νύμφες και τον Πάνα. Βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 1350μ. στα δυτικά της ψηλότερης κορυφής του Παρνασσού, σε θέση που εποπτεύει το οροπέδιο Λιβάδια, περίπου 10 χλμ. οδικώς από την Αράχωβα και 20 χλμ. από τους Δελφούς.

Αποτελείται από τρεις αίθουσες: η πρώτη διασώζει παχιά στρώματα αρχαίας χρήσης, ενώ στο πίσω τμήμα του το σπήλαιο στενεύει απότομα από φαρδιές και ψηλές σταλαγμιτικές κολώνες. Το σπήλαιο επισκέφτηκαν ξένοι περιηγητές. Από νομίσματα βυζαντινά, βενετικά, οθωμανικά, της εποχής του Όθωνα και κοσμήματα του 19ου αιώνα συνάγεται ότι υπήρξε τόπος περιστασιακής επίσκεψης στους νεότερους χρόνους. Κατά την Επανάσταση του 1821 η είσοδός του φράχθηκε με ξερολιθιά από τους κατοίκους της Αράχωβας, ενώ το 1943 κατέφυγαν σε αυτό οι κάτοικοι των Δελφών.

Το Κωρύκειον Άντρον ανασκάφηκε από τη Γαλλική Σχολή Αθηνών (1969-71) και έφερε στο φως ευρήματα από τους ιστορικούς χρόνους, τη Μυκηναϊκή και τη Νεολιθική περίοδο. Οι νεολιθικοί χρήστες του σπηλαίου (6η και 5η χιλιετία π.Χ.) φέρνουν ειδώλια, σκούρα στιλπνά αγγεία ή διακοσμημένα με μαύρα σχέδια ή σχοινοειδείς ταινίες. Χρησιμοποιούν εργαλεία πελεκημένα σε πυριτόλιθο και οψιανό και ασκούν υφαντικές εργασίες. Στην Μυκηναϊκή περίοδο (δεύτερο μισό 2ης χιλιετίας π.Χ.) χρονολογούνται κύλικες και ειδώλιο που φαίνεται ότι συνδέονται με την αρχή της ιερής χρήσης του σπηλαίου.

Η κύρια λατρευτική περίοδος αρχίζει από τη Γεωμετρική (7ος αιώνας π.Χ.) και ακμάζει από τον 6ο έως τον 3ο αιώνα π.Χ. Όταν το επισκέφτηκε ο περιηγητής Παυσανίας (2ος αιώνας μ.Χ.) το ιερό πλέον δεν λειτουργούσε. Τα αφιερώματα περιλαμβάνουν χιλιάδες αγγεία (παναθηναϊκούς αμφορείς, ληκύθους, σκύφους και μικύλλα αντίγραφά τους), κυρίως κορινθιακής και αττικής προέλευσης, ενώ απαντούν και αργειακά, ιωνικά, θεσσαλικά, φωκικά και λακωνικά αγγεία. Σε μεγάλο ποσοστό είναι ενεπίγραφα. Πολλά σκεύη είναι από φαγεντιανή, αλάβαστρο και γυαλί. Τα ειδώλια είναι τα πολυπληθέστερα αφιερώματα: απεικονίζουν γυναικείες μορφές και ζώα και προέρχονται από ποικίλα γεωγραφικά μέρη. Άλλα ευρήματα περιλαμβάνουν κοσμήματα και εξαρτήματα (χτένες, περόνες, καρφίτσες, λαβίδες), δαχτυλίδια, νομίσματα, ζάρια, γλυπτά, καθώς και 15 χιλιάδες αστραγάλους, κάποιους διάτρητους, ενεπίγραφους ή με χρώμα. Ιδιαίτερο εύρημα συνιστά ένας μελανόμορφος κεραμικός αττικός πίνακας του 530/520 π.Χ., που παριστάνει σκηνή χορού Σατύρων και Νυμφών.

Το Κωρύκειον Άντρον ήταν αφιερωμένο στις Κωρυκειάδες Νύμφες, που θεωρούνται ότι συνόδευαν τον Απόλλωνα, και από τον 4ο αιώνα π.Χ. και στον θεό Πάνα. Λειτούργησε παράλληλα με το Ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς ως ιερό της υπαίθρου για την λατρεία της φύσης, επικλήσεις πανσπερμίας και προσωπικές αφιερώσεις. Το σπήλαιο δεν αποτελεί οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο. Μέρος των ευρημάτων του εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών.

Τα φυτά στο Κωρύκειον Άντρον

Σε πρόσφατη επίσκεψη μας (Οκτώβριος 2018) φωτογραφήσαμε μερικά ενδεικτικά φυτά, κατά μήκος του δασικού δρόμου πρόσβασης στο ιερό σπήλαιο. Οι φωτογραφίες είναι του Γιώργου Καφαντάρη και του Δημήτρη Θεοδοσόπουλου ενώ η αναγνώριση και η ταυτοποίηση των φυτών έγινε από τον Σταύρο Αποστόλου.

Τα σπηλαιόβια ζώα στο Κωρύκειο Άντρον

Κατά την διάρκεια της επισκέψεως μας ο σπηλαιολόγος Γιώργος Καφαντάρης εξερεύνησε την συνέχεια του σπηλαίου και ανακάλυψε έναν ψευδοσκορπιό και μια νυχτερίδα. Να σημειώσουμε ότι ο ψευδοσκορπιός καταγράφεται για πρώτη φορά στο συγκεκριμένο σπήλαιο.

_____________________________________________________________________

Έρευνα πεδίου - Φωτογραφίες:

Γιώργος Καφαντάρης, Σπηλαιολόγος (Σ.ΕΛ.Α.Σ.)

Ιωάννα Γάλλου, Σπηλαιολόγος (Σ.ΕΛ.Α.Σ.)

Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, Σπηλαιολόγος (Ε.Σ.Ε.)

Αναγνώριση φυτών:

Σταύρος Αποστόλου

Πηγές κειμένου:
1. http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=9870
2. wikipedia