Οι δυο δρόμοι του τσαγιού // Η ιδιαίτερη τοπογραφία του τσαγιού και των δυο και μόνο τρόπων που προφέρεται σχεδόν σε όλο τον πλανήτη.



Θαλάσσιοι και χερσαίοι δρόμοι του τσαγιού. H ιδιαίτερη τοπογραφία του τσαγιού και των ονομάτων του. Πως τα κέντρα στις θαλάσσιες εμπορικές οδούς υιοθέτησαν την ονομασία "τε" (tea) και πως αντίστοιχα οι χερσαίες οδοί και χώρες την ονομασία "τσα" (cha), για το πιο διάσημο ρόφημα στον πλανήτη, μετά το νερό.




Λίγα λόγια για το τσάι

Το τσάι (παλαιότερα γνωστό στην καθαρεύουσα ως τέιον) είναι ένα παγκόσμια διαδεδομένο ρόφημα και το πιο δημοφιλές ποτό στον κόσμο μετά το νερό. Το πράσινο, μαύρο, λευκό, και pu erh τσάι προέρχονται από τα φύλλα του δένδρου τσάι (Καμέλια η σινική - Camellia sinensis ή Καμέλια η θεά - Camellia thea). Οι διαφορετικές ποικιλίες προκύπτουν από την επεξεργασία που επιδέχονται.

Η ονομασία και η προέλευση του τσαγιού είναι κινέζικη. Το ανακάλυψε ο αυτοκράτορας Σεν Νουνγκ το 2737 π.Χ. κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην αυτοκρατορία του. Ο θρύλος λέει πως, την ώρα που έβραζε νερό, ένα ρεύμα παρέσυρε φύλλα από κάποιο γειτονικό θάμνο και αυτά κατέληξαν στο ξεσκέπαστο τσουκάλι. Πριν προλάβει κανείς να αντιδράσει, τα φύλλα άρχισαν να βράζουν και να χρωματίζουν το νερό. Ο Σεν Νουνγκ μύρισε το γλυκό άρωμα και δοκίμασε το πρώτο τσάι.

Οι Πορτογάλοι έφεραν το 1610 το τσάι στην Ευρώπη για λογαριασμό των Ολλανδών. Λίγο αργότερα, οι Ολλανδοί ξεκίνησαν μαζική εισαγωγή τσαγιού. Ως νέα μόδα με φανατικούς οπαδούς, το τσάι τα πρώτα χρόνια ήταν πανάκριβο. Μετά το 1675 η τιμή του έπεσε σε λογικά πλαίσια, και το τσάι από την Ολλανδία πέρασε στη Γαλλία και από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη. [wiki]



Οι δρόμοι του τσαγιού και οι δύο ονομασίες του

Με πραγματικά μόνο λίγες εξαιρέσεις, υπάρχουν ουσιαστικά δύο τρόποι για να πούμε "τσάι" σε όλες τις χώρες του κόσμου. Ο ένας τρόπος είναι ο πλέον γνωστός αγγλικός όρος tea (τιι), ο οποίος συναντάται ως στα ισπανικά και tee στα Afrikaans. Ο δεύτερος είναι κάποια παραλλαγή του cha, όπως το chay στα Χίντι.

Και οι δύο εκδοχές  προέρχονται από την Κίνα. Ο τρόπος με τον οποίο διαδόθηκαν αυτές οι λέξεις  σε ολόκληρο τον κόσμο, προσφέρει μια σαφή εικόνα του τρόπου με τον οποίο η παγκοσμιοποίηση λειτούργησε πριν αυτή γίνει ένας όρος σαν και αυτόν που σκεφτόμαστε σήμερα, στο άκουσμα της λέξης. Οι λέξεις λοιπόν που ακούγονται σαν "cha" απλώθηκαν μέσα από χερσαίες οδούς, κυρίως κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού (Road of Silk). Οι λέξεις  τύπου "τε" απλώθηκαν πάνω από θαλάσσιους δρόμους, κυρίως από Ολλανδούς εμπόρους που έφερναν τα διάσημα φύλλα πίσω στην Ευρώπη.



Ο όρος "cha" (τσα)
 
Ο όρος cha (茶) είναι "Σινιτικός", που σημαίνει ότι είναι κοινός σε πολλές διαλέκτους των Κινέζων. Ξεκίνησε από την Κίνα και μέσω της κεντρικής Ασίας ταξίδεψε, καταλήγοντας ως "chay" (چای) στα Περσικά. Αυτό αναμφίβολα οφείλεται στις εμπορικές διαδρομές του Δρόμου του Μεταξιού, κατά μήκος των οποίων, σύμφωνα με μια πρόσφατη ανακάλυψη, το τσάι ήταν αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών ακόμα και πριν από 2.000 χρόνια.

Αυτή η μορφή προφοράς και γραφής, εξαπλώθηκε και πέρα ​​από την Περσία, όπου στα
Ούρντου έγινε "chay", στα αραβικά "shay" και στα ρωσικά "chay", μεταξύ άλλων. Ταξίδεψε ακόμα και στην υποσαχάρια Αφρική, όπου εκεί έγινε "chai" στα Σουαχίλι. Οι ιαπωνικοί και κορεάτικοι όροι για το τσάι βασίζονται επίσης στο κινεζικό cha, αν και αυτές οι γλώσσες πιθανώς υιοθέτησαν τη λέξη προτού ακόμη εξαπλωθεί προς τα δυτικά και στην Περσία.


Ο όρος "tea" (τε)

Τα προηγούμενα που αναφέραμε όμως δεν ισχύουν για την προφορά tea "τε". Ο κινεζικός χαρακτήρας για το τε (茶) προφέρεται διαφορετικά από αρκετές Κινεζικές διαλέκτους, αν και είναι γραμμένος το ίδιο σε όλες αυτές. Στα σημερινά Μανδαρινικά, προφέρεται chá. Αλλά στην διάλεκτο Min Nan των Κινέζων, που ομιλείται στην παράκτια επαρχία Fujian, ο χαρακτήρας προφέρεται "τε". Η λέξη κλειδί εδώ είναι "παράκτια".
Η μορφή "τε" που χρησιμοποιείται στις παράκτιες - κινεζικές γλώσσες εξαπλώθηκε στην Ευρώπη μέσω των Ολλανδών, οι οποίοι έγιναν οι κύριοι έμποροι τσαγιού μεταξύ Ευρώπης και Ασίας τον 17ο αιώνα. Τα κύρια ολλανδικά λιμάνια στην ανατολική Ασία ήταν στο Fujian και στην Ταϊβάν, όπου και στα δύο αυτά μέρη οι ντόπιοι χρησιμοποίουσαν την προφορά "τε". Η επεκτατική εμπορική δραστηριότητα και η εισαγωγή τσαγιού από την Ολλανδική Εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών στην Ευρώπη μας έδωσε το γαλλικό thé, το γερμανικό tee και το αγγλικό tea.

Ωστόσο, οι Ολλανδοί δεν ήταν οι πρώτοι έμποροι στην Ασία. Η πρωτιά ανήκει στους Πορτογάλους, οι οποίοι είναι και υπεύθυνοι για την αποικιακή ευρωπαϊκή ονομασία του νησιού της Ταϊβάν, την Φορμόζα (Formosa). Οι Πορτογάλοι δεν εμπορεύονταν στο Fujian, αλλά στο Μακάο, όπου χρησιμοποιείται ο όρος chá. Γι 'αυτό, στον σχετικό χάρτη, η Πορτογαλία έχει μια ροζ τελεία αντί για μπλε.



Επίλογος

Λίγες γλώσσες έχουν την δική τους ντόπια ονομασία, όταν αναφέρονται στο τσάι. Αυτές τις γλώσσες τις συναντάμε γενικά σε μέρη όπου το τσάι μεγαλώνει φυσικά, γεγονός που οδήγησε τους ντόπιους να αναπτύξουν την δική τους ορολογία ώστε να αναφερθούν σε αυτό. Στη Βιρμανία, για παράδειγμα, τα φύλλα τσαγιού ονομάζονται lakphak.
Ο χάρτης δείχνει δύο διαφορετικές εποχές της παγκοσμιοποίησης: την παλαιά εξάπλωση των αγαθών και των ιδεών προς τη δυτική πλευρά της αρχαίας Κίνας και την 400χρονη επιρροή της ασιατικής κουλτούρας στους θαλάσσιους Ευρωπαίους, της εποχής των εξερεύνησεων.

Τέλος, μόλις μάθατε μια λέξη που προφέρεται σχεδόν ίδια σε όλες τις γλώσσες του πλανήτη, γεγονός εξαιρετικό σπάνιο αν όχι μοναδικό. 

Καλά ροφήματα!
______________________________________________________________________

Έρευνα - Μετάφραση - Μορφοποίηση
Ομάδα Γεωμυθική 

Το παρόν άρθρο πρόκειται για αναδημοσίευση, κατόπιν μετάφρασης και μικρής επεξεργασίας του άρθρου:



Σχόλια