Τα φυτά του Άρειου Πάγου.
Βοτανική περιήγηση στον αρχαίο βράχο των δικαστών
Βοτανική περιήγηση στον αρχαίο βράχο των δικαστών
Εισαγωγή
Το παρόν άρθρο, η βοτανική μας περιήγηση στον Άρειο Πάγο, αποτελεί το τέταρτο μέρος της σειράς βοτανικές περιηγήσεις σε αρχαιολογικούς, ιστορικούς, πολιτιστικούς και φυσικούς χώρους. Η έναρξη είχε γίνει με τα φυτά της Ακρόπολης, η συνέχεια με τα φυτά του Καλλιμάρμαρου και η τρίτη μας βοτανική περιήγηση έγινε στην Χώρα Σερίφου. Αρωγός σε όλες τις περιηγήσεις μας αλλά και έμπνευση για την δημιουργία της παρούσας σειράς είναι ο συνεργάτης μας Σταύρος Αποστόλου, ο ερασιτέχνης φωτογράφος βιοποικιλότητας και ο άνθρωπος πίσω από το Natura Hellenica και αρκετές άλλες σελίδες σχετικού ενδιαφέροντος.
Ο Άρειος Πάγος
κείμενο από ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ
Ο βραχώδης λόφος του Αρείου Πάγου βρίσκεται βορειοδυτικά προ της εισόδου της Ακροπόλεως και σε κοντινή απόσταση από αυτήν, υψούμενος περίπου 115μ. από το επίπεδο της κάτω πόλης, της οποίας αποτελεί φυσικό όριο. Η πρόσβαση στο χώρο, του οποίου η επιφάνεια είναι περιορισμένης έκτασης και ανώμαλη, με πιο απότομη την βόρεια πλευρά του, γινόταν μάλλον – όπως και σήμερα – από αρκετά απότομη σκάλα λαξευμένη στη νοτιοανατολική πλευρά του.
Η ονομασία του λόφου, για την προέλευση της οποίας η παράδοση έχει διασώσει αρκετές εκδοχές, δηλώνει τον βράχο (Πάγος = Βράχος < ρ. πήγνυμι = στερεώνω, στερεοποιώ, παγώνω) που ήταν αφιερωμένος είτε στον θεό Άρη είτε στις Αρές (Αραί ή Ερινύες, οι αποτρόπαιες θεές της εκδίκησης). Πολλοί συνδέουν την επωνυμία ‘‘Άρειος’’ με την πρωταρχική σημασία του ονόματος του θεού (στην αρχαιότατη ελληνική άρης = φόνος), δεδομένου ότι ο χώρος αποτέλεσε επί μακρόν έδρα της «εν Αρείω Πάγω» ή «εξ Αρείου Πάγου» Βουλής ή Άνω Βουλής (σε αντιδιαστολή με την Κάτω Βουλή των Πεντακοσίων), που πιστευόταν ότι δίκασε τον Ορέστη μετά την μητροκτονία του. Άλλοι θεωρούσαν τον τόπο αυτό ως δικαστήριο στο οποίο ενήχθη ο Άρης από τον Ποσειδώνα αφού φόνευσε τον υιό αυτού Αλιρρόθιο κατά τους μυθικούς χρόνους, ενώ μερικοί απέδιδαν την ονομασία του λόφου στο γεγονός ότι εκεί προσέφεραν θυσία στον θεό Άρη οι Αμαζόνες.
Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Άρειος Πάγος υπήρχε ήδη (ως δικαστήριο;) από την εποχή του Α΄ Μεσσηνιακού Πολέμου (μέσα 7ου αι. π.Χ.), διότι εκεί ήθελαν να προσφύγουν οι Μεσσήνιοι για την επίλυση των διαφορών τους. Ωστόσο, η χρονική αφετηρία της χρήσης του χώρου και η παλαιότερη λειτουργία του δεν έχουν έως τώρα καθοριστεί με σαφήνεια. Φαίνεται ότι η ονομασία υιοθετήθηκε αρχικά από διοικητικό σώμα της περιόδου της αριστοκρατίας (7ος αι. π.Χ.) που είχε ως έδρα τον λόφο. Μονιμώτερο χαρακτήρα έλαβε μόλις από τα χρόνια του Σόλωνος, οπότε μεταβλήθηκε σε ειδικό και μόνιμο οργανισμό (αρχές 6ου αι. π.Χ.), ενώ αργότερα (περί τα μέσα του 5ου αι. π.Χ.), όταν στην Αθήνα είχε εγκαθιδρυθεί πλέον δημοκρατικό καθεστώς, ο Άρειος Πάγος διατηρήθηκε ως δικαστήριο που εκδίκαζε αποκλειστικά υποθέσεις φόνων.
Παρά την μεγάλη σημασία του Αρείου Πάγου ως μνημείου της ιστορικής ζωής της Αθήνας, η διαμόρφωση του χώρου του δεν χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη μνημειακότητα. Στην κορυφή του λόφου σώζεται κυβικός περίπου ογκόλιθος σε σχήμα βωμού, ο οποίος έχει ταυτισθεί από τη σύγχρονη έρευνα με τον βωμό της Αρείας Αθηνάς ή με μία από τις δύο έδρες-λίθους, της «Ύβρεως» (δηλ. του κατηγορουμένου) και της «Αναιδείας» (δηλ. του κατηγόρου), όπου κάθονταν οι διάδικοι κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας του δικαστηρίου. Στον Άρειο Πάγο υπήρχαν επίσης λατρείες του Βορέως και των Αμαζόνων, θυγατέρων του Άρεως, δεν γνωρίζουμε όμως την ακριβή θέση που κατείχαν. Ίχνη και λαξεύματα στον βράχο προφανώς όριζαν τις θέσεις άλλων ιερών. Στους βόρειους πρόποδες του λόφου ανοιγόταν σπήλαιο, που έχει αναγνωρισθεί ως χώρος λατρείας των Ευμενίδων (ευφημιστικό όνομα των Ερινύων), ενώ κάτω και γύρω από τον λόφο υπήρχαν τα χαμένα σήμερα περίφημα σπίτια των νεοπλατωνικών φιλοσόφων (τέλη 4ου-αρχές 5ου αι. π.Χ.). Τέλος, στον Άρειο Πάγο, κατά μία εκδοχή, μίλησε στους Αθηναίους το 54 μ.Χ. ο Απ. Παύλος κηρύσσοντας τον Χριστιανισμό (άλλοι υποστηρίζουν ότι εκφώνησε τους λόγους του στην Βασίλειο Στοά της Αγοράς).
Τα φυτά του λόφου
Τα φυτά τα οποία κατέγραψε η κάμερα του Σταύρου και παρουσιάζονται εδώ είναι τα εξής:
- Arum concinnatum
- Asphodelus ramosus
- Aurinia saxatilis
- Biarum tenuifolium subsp. abbreviatum
- Carlina Corymbosa
- Centaurea raphanina subsp. mixta
- Crassula tillaea
- Cyclamen graecum
- Ephedra foeminea
- Erophila verna
- Helianthemum salicifolium
- Hyparrhenia hirta subsp. hirta
- Hypericum triquetrifolium
- Lamium moschatum subsp. moschatum
- Leopoldia comosa
- Medicago arborea
- Muscari parviflorum
- Nigella arvensis subsp. aristata
- Ophrys lutea παρέα με προνύμφη πυγολαμπίδας
- Ornithogalum umbellatum
- Phagnalon rupestre subsp. graecum, Centaurea raphanina subsp. mixta, Aurinia saxatilis και ο φύλακα τους
- Prospero autumnale
- Romulea columnae
- Scandix australis & Scandix pecten-veneris
- Sternbergia lutea
- Thapsia garganica
- Theligonum cynocrambe
- Urtica membranacea, Τσουκνίδα
- Verbascum undulatum
- Βουκεφαλοφόρο Λάπαθο, Rumex bucephalophorus
- Γυνανδρίριδα , Moraea sisyrinchium
- Θερόκαλο Thymelaea hirsuta
- Λιθόσπερμο, Buglossoides arvensis subsp. sibthorpiana
- Λυχναράκι Ballota acetabulosa
- Παπαρούνα, Papaver rhoeas
- Σαγκουισόρβο, Sanguisorba minor
- Σκούπα της μάγισσας
- Συκιά - Ficus carica
Ας τα γνωρίσουμε από κοντά:
Η περίπτωση του Muscari parviflorum(νέο φυτό για τον λόφο)
Το Muscari parviflorum αποτελεί ένα νέο φυτό για τον λόφο, το οποίο το ανακάλυψε και το δημοσίευσε πρώτος ο Σταύρος Αποστόλου. Όπως γράφει χαρακτηριστικά από την σχετική του δημοσίευση:
Μετά το βίντεο η έκπληξη της ημέρας σε φωτογραφίες. Τόσα χρόνια που φωτογραφίζω τα φυτά στο λόφο του Αρείου Πάγου ποτέ δεν συνάντησα αλλά και ποτέ δεν άκουσα ή διάβασα για την ύπαρξη του φυτού Muscari parviflorum εκεί. Σήμερα φωτογραφίζοντας Στερνμπέργιες και Δίαρα έπεσα πάνω σε μια "μάτσα" από αυτά (7 ανθισμένα φυτά και μερικά μικρότερα).
Ακολουθούν οι σπάνιες αυτές φωτογραφίες:
και συνεχίζουμε κανονικά με τα υπόλοιπα πανέμορφα φυτά του λόφου:
Ακολουθούν φωτογραφίες της Σκούπας της Μάγισσας, η οποία αποτελεί ιογενή μετάλλαξη της τραχείας πεύκης - νεοπλασία των πεύκων και δημιουργείται μέσω των φυτοορμονών κυτοκινών από το σκωριομύκητα Melampsorella caryophyllacearum.
Ο Ηλίας Φώσκολος αναφέρει σε σχετικό σχόλιο:
1. Αυτή η δομή που λέγεται σκούπα της μάγισσας (witch's broom) δημιουργείται από το ίδιο το φυτό.
2. Προκαλείται από κάποιες ουσίες που παράγει το φυτό, τις κυτοκινίνες. Επομένως μόνο όσο υπάρχουν αυτές οι ουσίες (ή τις παρέχουμε εμείς στο φυτό) θα έχουμε αυτό το αποτέλεσμα.
3. Η παραγωγή αυτών των ουσιών προκαλείται στο φυτό όταν προσβληθεί όχι μόνο από τον σκωριομύκητα που αναφέρθηκε αλλά και από άλλες ομάδες οργανισμών όπως γενικότερα μύκητες, ωομύκητες, έντομα, φυτά όπως ο ιξός Viscum album (γενικότερα τα φυτά της τάξης Santalales όπου ανήκει και ο ιξός), τσιμπούρια, νηματώδεις, εξειδικευμένα βακτήρια (Phytoplasma) και ιούς.
4. Τέλος, δεν είναι μετάλλαξη με τον επιστημονικό όρο της μετάλλαξης αλλά ούτε και νεοπλασία.
Επίλογος Γεωμυθικής - Ευχαριστίες
Ευχαριστούμε τον Σταύρο προσωπικά, για την άδεια αναδημοσίευσης των φωτογραφιών του. Η φιλία του και η εμπιστοσύνη του μας τιμά. Το βλέμμα του έχει μια οπτική που χρειάζεται να υιοθετήσουμε όλοι μας. Παράδειγμα ανθρώπου προς μίμηση.
Καλές πράσινες βόλτες σε όλους!
________________________________________________________________________
Έρευνα - Φωτογραφίες
Σταύρος Αποστόλου, ο άνθρωπος πίσω από το Natura Hellenica
Πηγές:
εξαιρετική έρευνα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕξαιρετικο
ΑπάντησηΔιαγραφή