Η Βυζαντινή γέφυρα του Αλφειού στην Καρύταινα.

Η Βυζαντινή γέφυρα του Αλφειού στην Καρύταινα. Ένα ιστορικό, φωτογραφικό και τοπογραφικό οδοιπορικό στην παλαιότερη εν χρήση βυζαντινή γέφυρα στην Ελλάδα.~

~

Μιλώ με τα ψηλά, τ’ απάτητα βουνά

Και τους μιλώ για σένα,

Πως έχεις ομορφιά και φρύδια τοξωτά,

Σαν πέτρινα γεφύρια.

Και μ’ απάντησαν

Τα γεφύρια χορταριάζουν

Άμοιρη καρδιά, μη ξεγελαστείς

«Μιλώ για σένα». Ερμηνεία: Μελίνα Κανά.

Στίχοι - Μουσική: Θαν. Παπακωνσταντίνου

Εισαγωγή

Ένας θησαυρός της ελληνικής γης και της ιστορίας είναι τα πέτρινα γεφύρια που χτίστηκαν την Βυζαντινή εποχή με τις γνωστές καμάρες και τόξα. Χαρακτηριστικά είναι τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια της Ηπείρου. Ένα τέτοιο γεφύρι, από τα πιο παλιά, πιθανόν το παλαιότερο σωζόμενο στην Ελλάδα, είναι και το βυζαντινό πεντάτοξο γεφύρι του Αλφειού δίπλα στην Καρύταινα. Το γεφύρι χτίστηκε σε μια άγνωστη σε εμάς εποχή και υπάρχει η μαρτυρία (μια επιγραφή) για την ανακατασκευή του το 1440. Ίσως μέχρι τότε να είχε άλλο μέγεθος και σχήμα και η ανακατασκευή του να το άλλαξε άρδην, ίσως όχι. Γεγονός είναι ότι από τότε το πεντάτοξο γεφύρι της Καρύταινας αποκτά την γνωστή του σε μας μορφή όπως την γνωρίζουμε μέσα από τις γκραβούρες των περιηγητών αλλά και από μια απλή επίσκεψη στο μέρος.

Το πεντάτοξο γεφύρι της Καρύταινας αποτελεί ένα μνημείο της ιστορίας και της γεφυροποιίας του τόπου μας. Χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης γέφυρας είναι το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου, το μοναδικό εκκλησάκι στην Ελλάδα σε μεσόβαθρο γέφυρας, που βλέπουμε στην κατάντι πλευρά του, το οποίο κατασκευάστηκε προφανώς για την προστασία και την καλοτυχία των διαβατών και ταξιδευτών.

Η ανάγκη γεφύρωσης του ποταμού προέκυψε από πολύ νωρίς μιας και εξυπηρετούσε την διάβαση του Αλφειού στην κύρια διαδρομή όλων των χωριών της ορεινής Αρκαδίας προς το Λύκαιο όρος, την κοιλάδα της Μεγαλόπολης, την Ηλεία και την Μεσσηνία.

Η μορφή του δεν έχει αλλάξει σημαντικά από την κτίση του με την μόνη σημαντική διαφορά την καταστροφή δυο τόξων του και την αντικατάσταση τους από μια ξύλινη επίπεδη γέφυρα. Την δεκαετία του '50 χτίστηκε από πάνω του και η σύγχρονη μπετονιένα γέφυρα.

Η βυζαντινή και η σύγχρονη γέφυρα του Αλφειού από πάνω της. 
Στο βάθος στην κορυφή του λόφου φαίνεται το κάστρο της Καρύταινας. 
(φωτογραφία: 11.2.2015)

Τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια. Μια μικρή ιστορική αναφορά.

(Αποσπάσματα από την έκδοση: Τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια γεφύρια της Ελλάδας, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας, Επιμέλεια κειμένων, Γκράσσος Γεώργιος, Καθηγητής Αγγλικών, Μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας του Κ.Π.Ε. Μακρινίτσας, 2007)

Ο κόσμος φκιάνουν εκκλησιαίς, φκιάνουν και μοναστήρια,

Φκιάνουν και πετρογιόφυρα, για να περνάη ο κόσμος,

Κ’ εγώ καλό δεν έκαμα χώρι’ από κακωσύναις.

«Ο εξομολογούμενος κλέφτης». Δημοτικό τραγούδι Ηπείρου.

Τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια συνήθως είναι χτισμένα σε μια ιδιαίτερη αλλά και σε πολλές περιπτώσεις δυσπρόσιτη θέση. Εξαιτίας της δυσπρόσιτης θέσης τους αλλά και της έντονης αστυφιλίας που καταδυναστεύει την ελληνική ύπαιθρο τις περισσότερες φορές τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια δεν αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του άμεσου περιβάλλοντος των Ελλήνων και οι γνώσεις τους σχετικά με αυτά είναι περιορισμένες έως ανύπαρκτες. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις, όχι μόνο δεν είμαστε εξοικειωμένοι με αυτά αλλά δυστυχώς αγνοούμε ακόμα και την ύπαρξη τους. Έτσι πάρα πολλά έχουν περιέλθει σε αχρηστία και αναπόφευκτα έχουν γίνει βορά στη φθοροποιό δύναμη του πανδαμάτορα χρόνου.

Τα γεφύρια αυτά είναι τεχνικά έργα που κατασκευάζουν οι άνθρωποι για να ικανοποιήσουν τις ζωτικές ανάγκες της μεταξύ τους επικοινωνίας και της μεταφοράς των αγαθών τους. Χρησιμοποιώντας τη γέφυρα, ο άνθρωπος μπόρεσε να σταθεί και να διαβεί με αισθητή ασφάλεια πάνω από τα ορμητικά νερά των ποταμών.

Οι μέρα με τη μέρα αυξανόμενες συγκοινωνιακέ ς ανάγκες και η απαίτηση για γεφύρωση όλο και μεγαλύτερων ποταμών με κατασκευές που θα αντέχουν στις περιβαλλοντικές επιδράσεις και στα μεγάλα μεταφερόμενα φορτία οδήγησε στην κατασκευή των πέτρινων τοξωτών γεφυριών. Η τεχνολογική αυτή κατάκτηση ήταν ένα ποιοτικό ξετίναγμα του ανθρώπινου μυαλού που προήλθε από την εμπειρική συσσωρευμένη γνώση πολλών γενιών μαστόρων. 

(Ζαχαρόπουλος)

Οι λαϊκοί μάστορες-δημιουργοί αξιοποιούσαν τους φυσικούς νόμους άλλοτε συνειδητά και άλλοτε μισοσυνειδητά και συναρμολογούσαν μικρές αλλά γερές πέτρες με μια ειδική τεχνική για να δώσουν στο γεφύρι το κατάλληλο τοξοειδές σχήμα μέσα στο κατακόρυφο επίπεδο, έτσι ώστε να αποφευχθεί η ανάπτυξη εφελκυστικών δυνάμεων και να μην ολισθαίνουν οι πέτρες. Αυτός ο κατασκευαστικός περιορισμός δεν οδήγησε σε πτώχευση την αισθητική των γεφυριών. Αντίθετα, η έντονη ποικιλομορφία και η διαφορετικότητα στην αρχιτεκτονική σύνθεση των γεφυριών παραπέμπει στο μεράκι του μάστορα-κατασκευαστή.

Πολλά από αυτά τα μονότοξα ή πολύτοξα πέτρινα τοξωτά γεφύρια χρησιμεύουν ακόμη και σήμερα στη συνέχιση μιας συγκοινωνιακής γραμμής, π.χ. λιθόστρωτου δρόμου (καλντερίμι), μονοπατιού, αμαξιτού δρόμου ή σιδηροδρομικής γραμμής. Επίσης, η ανάγκη της ύδρευσης πόλεων ή χωριών οδήγησε στην κατασκευή πέτρινων τοξωτών γεφυριών που χρησίμευαν αποκλειστικά στη μεταφορά νερού προς ένα υδραγωγείο. Μια τέτοια κατασκευή ονομάζεται υδαταγωγός γέφυρα ή υδατογέφυρα.

Η εντυπωσιακή Υδατογέφυρα, γνωστή ως "Καμάρες", του παλιού υδραγωγείου της Καβάλας. Το γνωστότερο μνημείο της σύγχρονης πόλης.

πηγή: http://www.newsbeast.gr/

Στην ηπειρωτική κυρίως και λιγότερο στη νησιωτική Ελλάδα υπάρχουν μερικές χιλιάδες πέτρινα τοξωτά γεφύρια από τα οποία μερικά χρησιμοποιούνται όπως παλιά, μερικά έχουν εγκαταλειφθεί ή χρησιμοποιούνται με διαφορετικό τρόπο (π.χ. διαπλατύνθηκαν για να επιτρέπουν τη διέλευση τροχοφόρων). Δυστυχώς, αρκετά απ’ αυτά τα γεφύρια έχουν καταστραφεί μερικώς ή ολοσχερώς από φυσικά αίτια, όπως σεισμικές δονήσεις, καταρρεύσεις από πλημμύρες, και από ανθρωπογενείς παράγοντες, όπως ανατινάξεις στη διάρκεια πολεμικών συρράξεων, καταβυθίσεις σε τεχνητές λίμνες ποταμών, παράνομες ανασκαφές από κυνηγούς θησαυρών, κ.α. 

Τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια:

- έχουν μεγάλη γεωγραφική διασπορά, αφού αυτά βρίσκονται διάσπαρτα σ’ολόκληρη την Ελλάδα, με έμφαση στις ηπειρωτικές περιοχές, λόγω του έντονου φυσικού ανάγλυφου.
- βρίσκονται σε κομβικά σημεία και συχνά πάνω στη χάραξη αρχαίων και μεταγενέστερων δρόμων και άλλων υπερτοπικών διαδρομών.
- είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την τοπική και την εθνική ιστορία, αφού πολλές φορές αποτέλεσαν πεδίο μάχης, αντικείμενο δολιοφθοράς, χώρος συναντήσεων με ειρηνευτικούς σκοπούς, ακόμα και συνοριακό ορόσημο.
- είναι ιδιαίτερα σημαντικά επιτεύγματα και συγχρόνως αντιπροσωπευτικά δείγματα της Ελληνικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, αφού τα περισσότερα απ’ αυτά είναι έργα ανώνυμων και ασπούδαστων μαστόρων.
- είναι πηγή πληθωρικού λαογραφικού υλικού, που περιλαμβάνει δημοτικά τραγούδια, θρύλους, παροιμίες, έθιμα, δοξασίες κ.ά. που χρήζουν επιστημονικής έρευνας.
- αποτελούσαν το κυριότερο συγκοινωνιακό τεχνικό έργο στην Ελλάδα μέχρι τον 20ο αιώνα.
- συχνά ανακηρύσσονται διατηρητέα μνημεία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς της χώρας μας αλλά δυστυχώς δεν τυγχάνουν της ανάλογης πολιτειακής φροντίδας μετέπειτα.
- είναι ίσως η καλύτερη «χρονομηχανή» που σε ταξιδεύει πίσω στο χρόνο και σου αποκαλύπτει πτυχές της καθημερινής ζωής τόσο των εμπειροτεχνών μαστόρων που τα έχτισαν όσο και του πλήθους των ανθρώπων που τα χρησιμοποιούσαν για αιώνες.
- είχαν ιδιαίτερη αξία στο παρελθόν και πλαισίωναν κάθε οικισμό, ιδιαίτερα τους ορεινούς.
- στέκουν αχρησιμοποίητα ή μισογκρεμισμένα στο παρόν.
- θα κινδυνεύουν διαρκώς με κατάρρευση στο μέλλον από τις ανθρώπινες δραστηριότητες (οδοποιία, κατασκευήτεχνη τών λιμνών, αναζήτηση κρυμμένων θησαυρών, μπαζώματα, επιχώσεις, κ.ά.) και κυρίως από την έλλειψη συντήρησης.
- πρέπει να αξιοποιηθούν τουριστικά με γνώμονα την αειφορική ανάπτυξη της γύρω περιοχής.
- δεν αξίζουν μόνο την επιφανειακή ματιά του διερχόμενου ταξιδιώτη.

Η ιστορία της γέφυρας της Καρύταινας μέσα από τις μαρτυρίες

Πρόκειται για μία από τις αρχαιότερες γέφυρες στην Πελοπόννησο, και μάλιστα την κατασκευή του στοιχειώνει ο θρύλος που θέλει θυσία αίματος για να στεριώσει ένα γεφύρι. Το ιστορικό γεφύρι της Καρύταινας βρίσκεται επί του Αλφειού, κάτω από την ομώνυμη ιστορική κωμόπολη. Τα βάθρα του ακουμπούν πάνω σε πέτρα, εξασφαλίζοντας μεγάλη ανθεκτικότητα. Αποτελείται από πέντε άνισα τόξα με ορθογώνια ανακουφιστικά ανοίγματα. 

Ο θρύλος λέει ότι στα θεμέλιά του οι μάστορες έχτισαν μια πριγκίπισσα των Φράγκων, τον μακρινό μεσαίωνα - περίπου μέσα 13ου αιώνα - που χτίστηκε το πρώτο γεφύρι. Κατά την Ύστερη Βυζαντινή εποχή πήρε τη σημερινή του μορφή, με τα πολλά ορθογώνια ανακουφιστικά ανοίγματα, και συγκεκριμένα το 1440, όταν ανακατασκευάστηκε από τον Ραούλ Μανουήλ Μελίκη, γόνο σπουδαίας βυζαντινής οικογένειας. Από τον ίδιο χτίστηκε και ένα τόξο σε μεσόβαθρο, που ακουμπάει πάνω σε βράχο (το δεύτερο τόξο από ανάντη) και λειτουργούσε σαν ανακουφιστικό. 

Η ιστορία λέει ότι ο Ραούλ Μανουήλ προσπάθησε να περάσει το ποτάμι, αλλά κόντεψε να πνιγεί, επειδή το παλαιό γεφύρι ήταν σχεδόν κατεστραμμένο. Σώθηκε και αποφάσισε να το επιδιορθώσει.

Τοπίο του Αλφειού με την Καρύταινα και την Τράπεζα.

Πρωτότυπος τίτλος: The Alphëus, with Karitena and Trapezus.

WORDSWORTH, Christopher. Greece pictorial, descriptive, & historical by Christopher Wordsworth, D.D. Lord Bishop of Lincoln, with numerous Engravings illustrative of the Scenery, Architecture, Costume, and Fine Arts of that Country and a History of the Characteristics of Greek Art by George Schraf, F.S.A. Director, Keeper, and Secretary of the National Portrait Gallery. A New Edition revised. With Notices of recent Discoveries by H.F. Tozer, M.A. Fellow and Tutor of Exeter College, Oxford, Author of the “Highlands of Turkey”, “Lectures on the Geography of Greece”, Λονδίνο, John Murray, 1882.

πηγή: Travelogues - Με  το  βλέμμα  των  περιηγητών, http://el.travelogues.gr/ 

 Άποψη της Καρύταινας, αρχαίας Βρένθης, στον ποταμό Αλφειό. 

Πρωτότυπος τίτλος: Carintena, Ancient Brenthe, on the Alpheus, Arcadia

WILLIAMS, Hugh William. Select Views in Greece with Classical Illustrations, τ. Ι,
 Λονδίνο, Longman, Rees, Orme, Brown, and Green / Εδιμβούργο, Adam Black, M.DCCC.XXIX [=1829].

πηγή: Travelogues - Με  το  βλέμμα  των  περιηγητών, http://el.travelogues.gr/

 Τοπίο στην Καρύταινα. Στο βάθος το φραγκικό κάστρο της πόλης. 

Αντιγράφοντας τον Παυσανία, ο Στάκελμπεργκ ταυτίζει λαθεμένα την περιοχή αυτή με την αρχαία Τραπεζούντα. 
Η θέση της αρχαίας Τραπεζούντας είναι μεταξύ Κυπαρισσίας και Μαυριάς. Πρωτότυπος τίτλος:Bathos près Trapézonte.

STACKELBERG, Otto Magnus von. La Grèce. Vues pittoresques et topographiques, Παρίσι, Chez I. F. D'Ostervald, 1834.

πηγή: Travelogues - Με  το  βλέμμα  των  περιηγητών, http://el.travelogues.gr/

Από τις γκραβούρες αυτές των αρχών του 19ου αιώνα, παρατηρούμε πως τότε το γεφύρι σχημάτιζε μια μεγάλη και ενιαία καμπύλη, ελλειπτικού σχήματος, ενώ σε μεταγενέστερες εικονίζεται ίσιο, γεγονός που αποδεικνύει ότι έγιναν κάποιες παρεμβάσεις κατά τον ίδιο αιώνα.

Γέφυρα στον Αλφειό.

WORDSWORTH, Christopher. Greece pictorial, descriptive, & historical by Christopher Wordsworth, D.D. Lord Bishop of Lincoln, with numerous Engravings illustrative of the Scenery, Architecture, Costume, and Fine Arts of that Country and a History of the Characteristics of Greek Art by George Schraf, F.S.A. Director, Keeper, and Secretary of the National Portrait Gallery. A New Edition revised. With Notices of recent Discoveries by H.F. Tozer, M.A. Fellow and Tutor of Exeter College, Oxford, Author of the “Highlands of Turkey”, “Lectures on the Geography of Greece”, Λονδίνο, John Murray, 1882.

πηγή: Travelogues - Με  το  βλέμμα  των  περιηγητών, http://el.travelogues.gr/ 

 Ο Αλφειός κοντά στην Καρύταινα, 

DODWELL, Edward. A classical and topographical tour through Greece, during the years 1801, 1805, and 1806, Λονδίνο, Rodwell and Martin, 1819.

πηγή: Travelogues - Με  το  βλέμμα  των  περιηγητών, http://el.travelogues.gr/

Σελίδα αρχής κεφαλαίου. Στην ένθετη παράσταση, γέφυρα στον Αλφειό ποταμό. 

Πρωτότυπος τίτλος: Élide, avec l'ile de Zacynthe. Pont sur l'Alphée.

STACKELBERG, Otto Magnus von. La Grèce. Vues pittoresques et topographiques, Παρίσι, Chez I. F. D'Ostervald, 1834.

πηγή: Travelogues - Με  το  βλέμμα  των  περιηγητών, http://el.travelogues.gr/

Εικ. κάτω. Άποψη της Καρύταινας. Στην κορυφή του λόφου, το φραγκικό κάστρο της πόλης. Εικ. πάνω. Η γέφυρα της Καρύταινας. Πρωτότυπος τίτλος: Caritene

BLOUET, Guillaume-Abel. Expédition scientifique de Morée, Ordonnée par le Gouvernement français: Architecture, Sculptures, Inscriptions et Vues du Péloponèse, des Cyclades et de l'Attique, mesurées, dessinées, recueillies et publiées par Abel Blouet, Architecte, Directeur de la Section de l’Architecture et de Sculpture de l’Expédition, Ancien Pensionnaire de l’Académie de France à Rome; Amable Ravoisié et Achille Poirot, Architectes; Félix Crézel, Peintre d’Histoire, et Frédéric de Gournay, Littérateur. Ouvrage dédié au Roi, τ. I-VI, Παρίσι, Firmin Didot, 1831-1838.

πηγή: Travelogues - Με  το  βλέμμα  των  περιηγητών, http://el.travelogues.gr/

Το γεφύρι, έφτανε τα 11.6 μέτρα ύψος και 45 μέτρα περίπου μήκος (44.78). Το μεγαλύτερο τόξο του είχε άνοιγμα σχεδόν 9 μέτρα (8.75). Στην φωτογραφία που ακολουθεί φαίνεται καθαρά η επίπεδη πλέον γέφυρα. Η ελλειπτική καμπύλη που βλέπαμε στις γκραβούρες του 19ου αιώνα έχει εξαφανιστεί πλήρως.

Το γεφύρι σε φωτογραφία του 1935. Ακόμα σώζονται όλα τα τόξα του.

πηγή: http://www.mixanitouxronou.gr

Σήμερα σώζονται τρία από τα πέντε τόξα. Το κεντρικό ανατινάχθηκε κατά τον Εμφύλιο. Το κομμάτι του παλιού γεφυριού που λείπει, έχει συμπληρωθεί από ξύλινο τμήμα.

Η ξύλινη γέφυρα που αντικατέστησε τα δυο γκρεμισμένα τόξα.

Το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου στο μεσόβαθρο της γέφυρας και η επιγραφή του Ραούλ

Αρκετά γεφύρια ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα γιατί δε στέκουν μόνα τους στην ερημιά της ελληνικής υπαίθρου. Τα γεφύρια αυτά πλαισιώνονται με ένα εικονοστάσι, ένα ξωκλήσι, μια κρήνη, ένα νερόμυλο, ένα χάνι και σπανιότερα με μια κούλια. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, η κούλια ήταν ένα φυλάκιο, στο οποίο διέμενε μόνιμη φρουρά για να προστατεύει το γεφύρι από δολιοφθορές και να ελέγχει τους διερχόμενους. Ακόμα παλαιότερα οι Βυζαντινοί είχαν την συνήθεια να χτίζουν ακόμα και εκκλησάκια σε διάφορους τόπους και περάσματα για προστασία και καλοτυχία. Με την ίδια λογική λοιπόν χτίστηκε στο μεσόβαθρο της γέφυρας το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου. Το εκκλησάκι αυτό είναι σήμερα το μοναδικό στο είδος του καθώς δεν υπάρχει δεύτερο παράδειγμα ύπαρξης εκκλησίας σε μεσόβαθρο γέφυρας.

Το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου - Η Βόρεια όψη

 Το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου - Η Νότια όψη

 Το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου - Όψη από πάνω από την γέφυρα

Το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου στο μεσόβαθρο της γέφυρας. Γενική άποψη.

πηγή: shipofools.gr

Το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου στο μεσόβαθρο της γέφυρας. Κοντινή άποψη.

πηγή: mixanitouxronou.gr

Το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου στο μεσόβαθρο της γέφυρας. Κοντινή άποψη.
πηγή: http://www.thetravelbook.gr/

Το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου. Το εσωτερικό.

πηγή: dboskovits.blogspot.com

Στο εκκλησάκι βρέθηκε και μια βυζαντινή επιγραφή από όπου πάρθηκε η πληροφορία της ανακαίνισης της γέφυρας καθώς και του ονόματος του κτήτορα. Ο Νίκος Βέης σε κείμενο με τίτλο Βυζαντινοί έπιγραφαί Γορτυνίας μεθ’ υπομνημάτων μας δίνει λεπτομερής πληροφορίες για την επιγραφή καθώς και για τον ανακαινιστή της γέφυρας Ραούλ Μανουήλ Μελίκη της οικογενείας Ραούλ. Αναφέρει:

Τω 1837 μεγάλη πλύμμηρα παρέσυρε τα εκατέρωθεν της γέφυρας

όχυρώματα και κατά συγκυρίαν άγαθήν απεκάλυψε τήν έξης έπιγραφήν: 

Η επιγραφή η ίδια έγραφε τα εξής λοιπόν:

όπου με τον διαχωρισμό των λέξεων έχουμε:

Νέον δομήτορα γέφυρας: ώ ξένε: Ραοϋλ γίνωκε: 

Μανουήλ τόν Μελίκην: Ήѵ ευσεβής Πας τις πέραν 

ταύτην θέλων ~ όλοψύχως άνωθεν αιτείτω χά

ριν ~ μη πάλιν ώς πριν εις όλισθον άπίδοι ~

έτους 6948

Το 6948 προέκυψε με την μετατροπή των ελληνικών γραμμάτων σε νούμερα με βάση τις αντιστοιχίες του επόμενου πίνακα:

Αλφαριθμητική αντιστοιχία ελληνικού αλφαβήτου

Το έτος αυτό (6948) αναφέρεται στην αρίθμηση της χρονολογίας από κτίσεως κόσμου. Το έτος κόσμου όπως ονομάζεται η αφετηρία αυτού του ημερολογίου τοποθετείται το 5.509/5.508 π.Χ. ή το 5.492/3. Οπότε η χρονολογία των έργων του Ραούλ Μανουήλ Μελίκη είναι είτε το 1439/40 ή το 1456/57 αναλόγως το χρησιμοποιηθέν σύστημα. Εμείς για τις ανάγκες του άρθρου θα υιοθετήσουμε την ημερομηνία 1440.

Η γέφυρα σήμερα

 Κάτοψη της γέφυρας

 Όψη κατάντι της γέφυρας (με κόκκινο το εκκλησάκι)

Όψη ανάντι της γέφυρας

Η γέφυρα και το πεντοχίλιαρο

Όσοι από εμάς έχουμε προλάβει την δραχμή θυμίζουμε ότι το πεντάτοξο πέτρινο γεφύρι της Καρύταινας είναι το γεφύρι που εικονιζόταν στην πίσω όψη του πεντοχίλιαρου. Στο βάθος της ίδιας εικόνας φαίνεται και το χωριό της Καρύταινας. Στην άλλη όψη του χαρτονομίσματος, την μπροστινή εικονιζόταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Το πεντοχίλιαρο επί εποχής δραχμών

Λεπτομέρεια του χαρτονομίσματος όπου φαίνεται η γέφυρα και το χωριό της Καρύταινας.

_______________________________________________________________________

Κείμενο - Έρευνα - Φωτογραφίες:
Θεοδοσόπουλος Δημήτρης, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Αποτύπωση γέφυρας - Μετρήσεις πεδίου (Digital Earth Ε.Π.Ε.):
Τιμολέων Μπούνιας, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Θεοδοσόπουλος Δημήτρης, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Απόδοση και σχεδιασμός γέφυρας (Digital Earth Ε.Π.Ε.):
Θεοδώρα Μπαργιώτα, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Α.Π.Θ.

Πηγές:

Ιστοσελίδες

1. https://en.wikipedia.gr
2. http://el.travelogues.gr/
3. http://www.mixanitouxronou.gr/proti-taktiki-machi-tou-agona-o-kolokotronis-katatroponi-tous-tourkous-sti-gefira-tis-karitenas/
4. http://dboskovits.blogspot.gr/2015/03/rafting-rappel.html
5. http://tessysamalgamer.blogspot.gr/2015/02/blog-post_7.html
6. http://agpelop.blogspot.gr/2013/09/normal-0-false-false-false-el-x-none-x_2.html
7. http://www.arcadiaportal.gr/sights/i-gefyra-tis-karytainas-kai-parekklisi-tis
8. http://www.golden-greece.gr/politismos/gefyri_vyzantino_karytainas_arkadia.html
9. http://www.mixanitouxronou.gr/pio-ine-to-gefiri-tou-pentochiliarou-onomastike-etsi-epidi-ikonizotan-sto-chartonomisma-me-ton-kolokotroni-eftane-ta-12-metra-ipsos-ke-sta-themelia-tou-chtistike-i-gineka-to/
10. http://docplayer.gr/5224581-Vyzantinoi-epigrafai-gortynias-dimitsana.html

Βιβλία

1. Βυζαντινοί έπιγραφαί Γορτυνίας μεθ’ υπομνημάτων, «Vizantijskij Vremennik», ΙΑ' (1904), σ. 63-72, 384-385., Νίκος Βέης
2. Τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια γεφύρια της Ελλάδας, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας, Επιμέλεια κειμένων, έγχρωμες φωτογραφίες, γραφικά: Γκράσσος Γεώργιος, Καθηγητής Αγγλικών, Μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας του Κ.Π.Ε. Μακρινίτσας, 2007
3. Πολιτιστικός Χάρτης Αρκαδίας, ΕΤΒΑ, 1997