Σπήλαιο Νυμφολήπτου Βάρης και μια επίσκεψη του μικρού Πλάτωνα σε αυτό.

Το σπήλαιο του Νυμφολήπτου στην Βάρη, γνωστό και ως σπήλαιο Πανός και σπήλαιο Αρχεδήμου και μια επίσκεψη του μικρού Πλάτωνα σε αυτό.

Εισαγωγή

Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι μια μικρή παρουσίαση του σπηλαίου του Νυμφολήπτου με ειδική αναφορά σε μια καταγραφή που έχουμε από τις πηγές για μια επίσκεψη του Αρίστωνος και της Περικτιόνης (γονείς του Πλάτωνα) στον Υμηττό παρέα με το νεογέννητο τότε Αριστοκλή (μετέπειτα ονομάστηκε Πλάτωνας λόγω της ευρείας πλάτης του), για να θυσιάσουν στον Απόλλωνα, στον Πάνα και στις Νύμφες.

Το σπήλαιο του Νυμφολήπτου και η πρόσβαση σε αυτό

Το σπήλαιο του Νυμφολήπτου βρίσκεται στη θέση Κρεμαστός Λαγός, στο λόφο Κρεβάτι του Δήμου Βάρης Αττικής, σε υψόμετρο 260μ., βορείως των εγκαταστάσεων της Σχολής Ευελπίδων. Για να φθάσει κανείς στο σπήλαιο όμως, θα πρέπει να ανέλθει στο κοιμητήριο της Βούλας, μέσα από το Πανόραμα, να συνεχίσει για άλλα 850 μ. στον ασφαλτόδρομο έως ότου στ’ αριστερά του δει ένα μαρμάρινο μνημείο υπέρ των πεσόντων στο καθήκον πυροσβεστών Α. Μποσινά και Π. Σκούρτη.

Πυροσβέστης (10173) Σκούρτης Παύλος

Γεννήθηκε το 1972 στην Πάτρα. Κατατάχθηκε στο Πυροσβεστικό Σώμα στις 29-12-1996,

ήταν άγαμος και υπηρετούσε στον 8ο Π.Σ. Αθηνών.

Πυροσβέστης (11428) Μπόσινας Ανδρέας 

Γεννήθηκε το 1972. Κατατάχθηκε στο Πυροσβεστικό Σώμα στις 9-11-1998, 

ήταν άγαμος και υπηρετούσε στον 8ο Π.Σ. Αθηνών. 

Οι δύο αυτοί πυροσβέστες, έχασαν τη ζωή τους στις 15 Ιουλίου 1999, στη θέση Κρεμαστός Λαγός στη Βάρη, όταν το πυροσβεστικό όχημα, στο οποίο επέβαιναν, εξετράπη της πορείας του, την ώρα που μετέβαιναν σε συμβάν.

Σε εκείνο το σημείο, ακριβώς στα δεξιά, ξεκινά κατηφορικός χωματόδρομος, με μια μπάρα συνήθως κατεβασμένη και κλειδωμένη, που οδηγεί προς το σπήλαιο μετά από 550 μέτρα πορείας σε καλό χωματόδρομο. Πριν φτάσουμε στο σπήλαιο συναντάμε δυο άλλους χωματόδρομους, τον ένα λίγο μετά από τον άλλον, που έρχονται από τα αριστερά, τους προσπερνάμε, παραμένοντας πάνω στον κεντρικό και 200 μέτρα μετά την συμβολή με τον δεύτερο φτάνουμε σε μια αριστερή στροφή του χωματόδρομου που βρισκόμαστε. Εκεί ακριβώς, στα δεξιά μας, υπάρχουν κάποιοι σωροί από πέτρες και μερικά διαμορφωμένα μονοπατάκια. Βγαίνουμε από τον χωματόδρομο προς τα δεξιά και κατηφορικά και ακολουθώντας αυτά τα μονοπατάκια οδηγούμαστε μετά από 50 μέτρα στην καγκελόφραχτη είσοδο του Σπηλαίου. 

Άλλοτε επισκέψιμο και πασίγνωστο καταφύγιο κυνηγών, εκδρομέων, αρχαιολατρών, περίεργων αλλά και ναρκομανών σήμερα κλειστό και απαξιωμένο. Ελλείψει κονδυλίων, η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας προσπαθεί να το προστατεύσει με μια καγκελόφρακτη περίφραξη, η οποία κάθε τόσο βρίσκεται παραβιασμένη. 

Η είσοδος του σπηλαίου και η καγκελόφρακτη περίφραξη 
(η πόρτα σπασμένη και κλεμμένη)

Η επιγραφή της αρχαιολογίας στην καγκελοπερίφραξη του σπηλαίου.

Τα κρυσταλλοπαγή πετρώματα που κυριαρχούν στην περιοχή, τα οποία έχουν την ιδιότητα να λάμπουν στον ήλιο και που κάθε επισκέπτης μπορεί να τα δει, ίσως ευθύνονται για την ονομασία της αρχαίας πόλης της περιοχής, Λάμπτραι.

Η ιστορία του σπηλαίου του Νυμφολήπτου

Το σπήλαιο ονομάζεται Νυμφολήπτου γιατί εγκαταστάθηκε σε αυτό, πριν από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, ένας αυτόκλητα νυμφόληπτος, δηλαδή νεραϊδοπαρμένος, ο Αρχέδημος από τη Θήρα (Σαντορίνη). Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης στο σπήλαιο ωστόσο, χρονολογούνται από τον 6ο αιώνα π.Χ. Ο Αρχέδημος διαμόρφωσε εσωτερικά λατρευτικό χώρο, σμιλεύοντας ανάγλυφα, επιγραφές, αγάλματα, βωμούς και θέσεις αφιερωμάτων για τις χθόνιες Νύμφες, τον Απόλλωνα και τον ποιμενικό Πάνα. Σκάλισε επίσης και ένα ανάγλυφο, πιθανόν τον εαυτό του, που τον απεικονίζει να κρατάει σμίλη και σφυρί. Σύμφωνα με τα ευρήματα και τις μελέτες της Αρχαιολογίας το σπήλαιο διαμορφώθηκε σε άντρο των Νυμφών και του Πανός, κατά το γ' τέταρτο του 5ου αι. π.Χ. Έργο δικό του είναι και το σκαλισμένο, ακέφαλο λόγω καταστροφής, άγαλμα ένθρονης θεότητας, που υπάρχει στο σπήλαιο.  Από το ημερολόγιο του Αυστριακού Μάρκοβιτς υπάρχουν πολλές πληροφορίες για μορφές που πλέον δεν είναι ορατές καθώς και μίας λεοντοκεφαλής πλησίον της επικαθήμενης θεότητας η οποία ενισχύει την άποψη ότι η ακέφαλη θεότητα είναι η Μεγάλη Θεά Ρέα ή Γαία ή Κυβέλη. Ότι τα αγάλματα δεν έχουν την τέλεια μορφή που θα έδινε ένας Φειδίας έχει εξήγηση γιατί αυτές οι μορφές, απλά λαξευμένες, ταιριάζουν πιο πολύ στην απλότητα και στη λιτότητα της φύσης του σπηλαίου. Έκτοτε το σπήλαιο αποτέλεσε πεδίο εντατικής άσκησης κυρίως της χθόνιας λατρείας. Εγκαταλείφθηκε ξαφνικά στα μέσα του 3ου αι. π.Χ.

Σύμφωνα με τα ευρήματα των ανασκαφών, κυρίως νομίσματα εποχής, το σπήλαιο φαίνεται να χρησιμοποιείται ξανά κατά την εποχή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων από την βασιλεία του Κωνσταντίνου Α' του αποκαλούμενου Μέγα (βασιλεία: 25 Ιουλίου 306 μ.Χ. – 22 Μαΐου 337 μ.Χ.) μέχρι και την εποχή του Αρκαδίου (βασιλεία: Ιανουάριος 383 μ.Χ. – 1 Μαΐου 408 μ.Χ.), οπότε ως λατρευτικός χώρος, μετατρέπεται πλέον σε χριστιανικός, δεδομένου του πλήθους των λυχναριών χριστιανικής τεχνοτροπίας που βρέθηκαν εκείνης της εποχής. Όπως αναφέρει ο αρχαιολόγος της ανασκαφής, η μετάβαση κάθε άλλο παρά ομαλή πρέπει να ήταν δεδομένου ότι τα αρχαία ευρήματα μαρτυρούν εσκεμμένη και βίαιη καταστροφή τους που δεν δικαιολογείται από την φθορά της φύσης και του χρόνου μόνο. 

Στα σύγχρονα χρόνια η πρώτη αναφορά γίνεται από τον περιηγητή Ρίτσαρντ Τσάντλερ το 1765.

Απόσπασμα από την αναφορά του Ρίτσαρντ Τσάντλερ για το σπήλαιο της Βάρης

Έκτοτε αποτέλεσε τόπο επίσκεψης όλων των ξένων περιηγητών που περνούσαν από την Αττική (Foucherot, Fauvel, Gell, Dodwell, Ross, Curtius, Kaupert, Leake, Byron).

Τα σκαλίσματα των ονομάτων του Foucherot και του Fauvel εντός του σπηλαίου

Η ανασκαφή του σπηλαίου από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών (1901-1902) 

Ανασκαφική διερεύνηση διενεργήθηκε στο σπήλαιο στις αρχές του 20ου αι. (1901-1902) από την εν Αθήναις Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, υπό την διεύθυνση του C.H. Weller.

Η είσοδος του σπηλαίου κατά την διάρκεια των ανασκαφών (1901-1902) 

Οι εργάτες της ανασκαφής στην είσοδο του σπηλαίου (1901-1902) 

Η αποτύπωση του σπηλαίου της Βάρης από την Αμερικανική Σχολή (1903)

Τομές του σπηλαίου της Βάρης από την Αμερικανική Σχολή (1903)

Τα αποτελέσματα των ερευνών δημοσιεύτηκαν στο τεύχος της Αμερικανικής Σχολής το 1903. Εντός του σπηλαίου ευρέθησαν περισσότερα από 1000 λυχνάρια, μαρμάρινα ανάγλυφα, αρκετές επιγραφές, λατρευτικά ειδώλια, 147 νομίσματα, πήλινα σκεύη και αγγεία και αντικείμενα καθημερινής και λατρευτικής χρήσεως.

 Η "υπογραφή" του Αρχέδημου εντός του Σπηλαίου

 Λατρευτικές λυχνίες που βρέθηκαν εντός του σπηλαίου

Μαρμάρινο ανάγλυφο που βρέθηκε εντός του σπηλαίου

 Ερυθρό κεραμικό θραύσμα που βρέθηκε εντός του σπηλαίου

Μικρά κεραμικά ειδώλια που βρέθηκαν εντός του σπηλαίου

Τα ευρήματα χρονολογούνται από τον 5ο έως τον 2ο αι. π.Χ. και όσα ήλθαν στο φως φυλάσσονται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ενώ δύο από τα ανάγλυφα (με αριθ. ευρ. 2008 και 2011) εκτίθενται στη Συλλογή Γλυπτών του Μουσείου.

Η λατρεία και η αρχιτεκτονική του χώρου

Το σπήλαιο ήταν ένα άντρο των Νυμφών, ένα Νυμφαίο. Σε αυτές είχε αφιερωθεί ο Αρχέδημος, που ονόμασε τον εαυτό του Νυμφόληπτο, ωσάν κατακυριευμένος από τις νύμφες. Μπορούμε να ανασυνθέσουμε την λατρευτική πορεία των πιστών του Νυμφαίου από τα σωζόμενα ευρήματα και σκαλίσματα.

Εν αρχή η κατάβαση, όχι απλή, αλλά περπατώντας πάνω σε απότομες κλίμακες, στο χείλος γκρεμού, από το φως στο σκοτάδι. Στην συνέχεια αρχίζουν οι καθαρμοί σε επικλινές έδαφος, με κατάβαση δηλαδή και συμβολική και κυριολεκτική. Καθαρμός με το νερό, στην αρχαία πηγή. Ακολουθεί ο καθαρμός με την φωτιά, με το χώμα στην μικρή εσοχή και με τον αέρα με την είσοδο στην τελευταία και μεγάλη αίθουσα.

Αριστερά μας υποδέχεται ο τέκτονας, κρατώντας σφύρα, την ισχύ και γνώμονα, το μέτρο. Τα βασικά εργαλεία της δημιουργίας. Βαδίζει προς το μέρος μας, όμως το κεφάλι του κοιτά πίσω προς το φως, προς τη Θεά που παρατηρεί τα δρώμενα.

Ο δρόμος πλέον ανηφορικός αλλά ταυτόχρονα άνετος. Μια πορεία προς το φως, με την βοήθεια του Απόλλωνος, του Πανός και της Μεγάλης Μητέρας οι οποίοι υπομονετικά περιμένουν τους πιστούς τους.

Η έξοδος στο φως είναι λυτρωτική και καθαρτική, ότι ακριβώς και η εμπειρία εντός του σπηλαίου.

Η σύνδεση με τον Πλάτωνα

Η πρώιμη μυθοποίηση του φιλοσόφου

Η μυθοπλαστική διάσταση της αρχαίας βιογραφίας συχνά καθιστά αδύνατη τη διάκριση ανάμεσα στη λογοτεχνική φαντασία και την ιστορική πραγματικότητα. Τα χαρακτηριστικά αυτά διαθέτουν και οι αρχαίες βιογραφίες του Πλάτωνα. Για παράδειγμα, σε όλους τους σωζόμενους βίους του Πλάτωνα, με εξαίρεση αυτήν του Φιλόδημου, η αρχή της οποίας έχει χαθεί, η γέννηση του φιλοσόφου παρουσιάζεται ως παρθενογένεση που οφείλεται στην παρέμβαση του θεού Απόλλωνα. Οι αρχαίοι βιογράφοι του Πλάτωνα περιγράφουν ακόμα και το τελευταίο όνειρο που είδε ο Πλάτων πριν πεθάνει. Τέτοια στοιχεία, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, περιέχονται σε όλες τις αρχαίες πλατωνικές βιογραφίες και πιστοποιούν την πρώιμη μυθοποίηση του φιλοσόφου.

Ο τρόπος μάλιστα που εκθέτουν τη ζωή του μοιάζει με τον τρόπο που παρουσιάστηκε η ζωή σημαντικών προσώπων μυημένων στα αρχαία μυστήρια, όπως π.χ. του Απολλώνιου Τυανέα από τον Φιλόστρατο και του Πυθαγόρα από τον Ιάμβλιχο και τον Πορφύριο. Οι βιογραφίες αυτές είναι γραμμένες με συμβολικό τρόπο, όπου ένα από τα συμβολικά στοιχεία είναι αυτό της υποτιθέμενης “άσπιλης σύλληψής τους” που αναφέρεται στη “μυστική πνευματική γέννηση”, κατά τη διάρκεια του μυστηρίου της μύησης. Το σπήλαιο της γέννησης, το οποίο συναντούμε και στη γέννηση του Χριστού, είναι το άντρο της μύησης. Παρόμοια θαυμαστές ήταν οι γεννήσεις του Βούδα, του Ηρακλή, του Ζωροάστρη, του Λάο Τσε και άλλων.

Η άσπιλη γέννηση του φιλοσόφου

Για τον Πλάτωνα ο Διογένης ο Λαέρτιος διασώζει μια παράδοση, η οποία έχει μεγάλη εσωτερική, συμβολική σημασία σύμφωνα με τα παραπάνω. Ότι δηλαδή η μητέρα του, Περικτιόνη, η οποία ήταν πολύ όμορφη, δεν συνέλαβε τον Πλάτωνα με τον άνδρα της, αλλά ήταν ήδη έγκυος, όταν παρουσιάστηκε ο Απόλλωνας στον Αρίστωνα και κατόπιν αυτός άφησε τη γυναίκα του ήσυχη μέχρι τη γέννηση του φιλόσοφου, ο οποίος γεννήθηκε την ημέρα κατά την οποία, σύμφωνα με τους Δηλίους, είχε γεννηθεί ο Απόλλωνας. Έτσι συνδέθηκε με το θεό των Μουσών, του οποίου θεωρούνταν απεσταλμένος. Παρόμοια δηλαδή με τον Πυθαγόρα, για τον οποίο ο Πορφύριος αναφέρει: Απόλλωνος αυτόν ιστορείν και Πυθαϊδος τω γόνω, λόγω δε Μνησάρχου φησίν Απολλώνιος, δηλαδή ο Πυθαγόρας ήταν απόγονος του Απόλλωνα και κατά πρόφαση μόνο του Μνήσαρχου. Αξίζει να αναφέρουμε ότι και για το Μ. Αλέξανδρο υπάρχει ο θρύλος ότι η σύλληψή του έγινε στα μυστήρια της Σαμοθράκης και ότι ήταν απεσταλμένος του Άμμωνα. Όλα αυτά τα πρόσωπα λοιπόν ήταν “θείες ενσαρκώσεις” στον ελληνικό χώρο και πολιτισμό, όπως κάτι ανάλογο συνέβη και σε άλλες χώρες και πολιτισμούς. Η παράδοση λοιπόν που διασώζει ο Λαέρτιος για τη γέννηση του φιλοσόφου είναι μια ένδειξη, μαζί με πολλές άλλες, για το ότι ο Πλάτωνας θεωρούταν ένας θείος απεσταλμένος.

Η επίσκεψη του μικρού Πλάτωνα στο σπήλαιο του Υμηττού

O Αιλιανός και ο Ολυμπιόδωρος μας διασώζουν μια ιστορία ή έναν μύθο για τον Πλάτωνα σχετικά με μια επίσκεψη του Αρίστωνος και της Περικτιόνης (γονείς του Πλάτωνα) στον Υμηττό παρέα με το νεογέννητο τότε Αριστοκλή (μετέπειτα ονομάστηκε Πλάτωνας λόγω της ευρείας πλάτης του), για να θυσιάσουν στον Απόλλωνα, στον Πάνα και στις Νύμφες.

Ο Κλαύδιος Αιλιανός (λατ. Claudius Aelianus) ο επιλεγόμενος «Σοφιστής» (Πραίνεστο (λατ. Praeneste, σημ. Παλεστρίνα (Palestrina), περ. 175 – περ. 235 μ.Χ.), συχνά απαντώμενος ως απλώς «Αιλιανός», ήταν Ρωμαίος συγγραφέας και διδάσκαλος της Ρητορικής που άκμασε επί Σεπτιμίου Σεβήρου και μάλλον ζούσε και μετά τον θάνατο του Ηλιογαβάλου το 222 μ.Χ. Ο Αιλιανός έγραψε στην ελληνική γλώσσα, αφού την μιλούσε τόσο τέλεια ώστε να αποκαλείται «μελίγλωττος» και «μελίφθογγος». Λέγεται ότι του τη δίδαξε ο σοφιστής Παυσανίας από την Καισάρεια. Προτιμούσε τους Έλληνες συγγραφείς από τους Ρωμαίους και έγραφε σε ελαφρώς αρχαΐζουσα γλώσσα. Πηγή για τον βίο του είναι ο Φιλόστρατος (Βίοι Φιλοσόφων Β, 31). Προερχόταν από την τάξη των απελεύθερων. Τα δύο σημαντικότερα έργα του είναι πολύτιμα για τις πολυάριθμες αναφορές χωρίων από προγενέστερους συγγραφείς, από έργα που κατά τα άλλα έχουν χαθεί, καθώς και για τις πολλές πληροφορίες που μας προσφέρουν απροσδόκητες «ματιές» βαθιά μέσα στην ελληνορωμαϊκή αντίληψη για τον κόσμο.

Ο Ολυμπιόδωρος ο Νεότερος (ή Ὀλυμπιόδωρος ὁ Φιλόσοφος) (495-570 μ.Χ.) ήταν ένας νεοπλατωνικός φιλόσοφος, αστρολόγος και διδάσκαλος που έζησε στα πρώτα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, λίγο μετά από την απόφαση του Ιουστινιανού (529 μ.Χ.) να κλείσει την Ακαδημία του Πλάτωνα στην Αθήνα και άλλες φιλοσοφικές σχολές. Ο Ολυμπιόδωρος ήταν μαθητής του Αμμώνιου του Ερμεία στη φιλοσοφική σχολή της Αλεξάνδρειας, τον οποίο και διαδέχτηκε στην ηγεσία της σχολής μετά το θάνατο του Αμμώνιου το 520. Ανάμεσα στα σωζόμενα έργα του Ολυμπιόδωρου είναι μια βιογραφία του Πλάτωνα, σχόλια σε διαλόγους του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, καθώς και μια εισαγωγή στην αριστοτελική φιλοσοφία. Από τον Ολυμπιόδωρο επίσης αντλούμε πληροφορίες για το έργο του νεοπλατωνικού Ιάμβλιχου. Τα σωζόμενα έργα του είναι:

• Εἰς τὰ προλεγόμενα τῆς Λογικῆς
• Σχόλια εἰς τὰς Ἀριστοτέλους Κατηγορίας
• Εἰς τὸ πρῶτον τῶν Μετεωρολογικῶν Ἀριστοτέλους σχόλια
• Σχόλια εἰς τὸν Πλάτωνος Ἀλκιβιάδην
• Σχόλια σὺν θεῷ εἰς τὸν Γοργίαν
• Σχόλια εἰς τὸν Πλάτωνος Φαίδωνα
• Σχόλια εἰς τὸ Ἀριστοτέλους Περὶ Ἑρμηνείας
• Βίος Πλάτωνος

Ο Αιλιανός και ο Ολυμπιόδωρος μας αναφέρουν λοιπόν ότι όταν ο Πλάτων ήταν μωρό, οι γονείς του τον πήγαν στον Υμηττό, για να θυσιάσουν στις Μούσες και στις Νύμφες (Αιλιανός) και στον Πάνα, στις Νύμφες και στον Απόλλωνα (Ολυμπιόδωρος). Στο μέρος εκεί λοιπόν ήλθαν μέλισσες και άφησαν μέλι πάνω στα χείλια του μωρού, πράγμα που θεωρήθηκε χρησμός για την γλυκύτητα των λόγων του.

Το απόσπασμα του Αιλιανού:

ὅτι τὸν Πλάτωνα ἡ Περικτιόνη ἔφερεν ἐν ταῖς ἀγκάλαις: θύοντος δὲ τοῦ Ἀρίστωνος ἐν Ὑμηττῷ ταῖς Μούσαις ἢ ταῖς νύμφαις, οἳ μὲν πρὸς τὴν ἱερουργίαν ἦσαν, ἣ δὲ κατέκλινε Πλάτωνα ἐν ταῖς πλησίον μυρρίναις δασείαις οὔσαις καὶ πυκναῖς. καθεύδοντι δὲ ἐσμὸς μελιττῶν ἐν τοῖς χείλεσιν αὐτοῦ καθίσασαι ὑπῇδον, τὴν τοῦ Πλάτωνος εὐγλωττίαν μαντευόμεναι ἐντεῦθεν. (Ael. VH 10.21)

Το απόσπασμα του Ολυμπιόδωρου:

Συμπεράσματα

Δεδομένου ότι δεν γνωρίζουμε άλλο ιερό αφιερωμένο στον Πάνα, στις Νύμφες και στον Απόλλωνα στην περιοχή του Υμηττού είναι εύλογο να θεωρήσουμε ότι ο Πλάτων με τους γονείς του επισκέφτηκαν το ιερό εντός του σπηλαίου του Νυμφολήπτου.

Δεδομένου επίσης ότι ο Πλάτωνας γεννήθηκε το 428 π.Χ. αυτό σημαίνει ότι η οικογένεια του επισκέφτηκε το Νυμφαίο αυτό στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του μιας και ο Αρχέδημος μόλις πριν λίγα χρόνια είχε ολοκληρώσει την διαμόρφωση του. Αν ζούσε και σε αυτό όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, δεν είναι απίθανο μάλιστα να τους υποδέχθηκε και ο ίδιος, μιας και η οικογένεια του Πλάτωνα ήταν μια εύπορη αριστοκρατική αθηναϊκή οικογένεια, σεβαστή και γνώριμη σε όλους τους κατοίκους της Αθήνας. 

Είτε συνέβη το γεγονός είτε όχι όμως η αναφορά του Αιλιανού παραμένει η πρώτη άρα και η αρχαιότερη σε σχέση με την ύπαρξη και την λειτουργία του σπηλαίου. 

Το σίγουρο πάντως είναι ότι το ιστορικό και ιερό ταυτόχρονα αυτό σπήλαιο αξίζει καλύτερης τύχης από όλους εμάς τους περιστασιακούς επισκέπτες αλλά πρώτα και κύρια από τους ιθύνοντες του χώρου.
________________________________________________________________________

* Την Κυριακή 25.6.2017 πραγματοποιήθηκε εξερεύνηση και περιήγηση στο σπήλαιο σε συνεργασία με την Περιπατητική Ομάδα Υμηττού.

Δείτε το βίντεο με την περιήγηση εδώ:

https://geomythiki.blogspot.gr/2017/09/blog-post_28.html

* Την Κυριακή 15.4.2018 πραγματοποιήθηκε δεύτερη επίσκεψη - περιήγηση στο ιδιαίτερο σπήλαιο της Βάρης, το σπήλαιο Αρχέδημου ή Νυμφολήπτου ή Πανός, Νυμφών και Απόλλωνος, σε συνεργασία με την Περιπατητική Ομάδα Υμηττού.

Δείτε το βίντεο με την περιήγηση εδώ:

https://geomythiki.blogspot.gr/2018/04/blog-post_18.html
_________________________________________________________________________

Κείμενο - Έρευνα:
Θεοδοσόπουλος Δημήτρης, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός Ε.Μ.Π.

* πηγή έμπνευσης για το παρόν άρθρο αποτέλεσε η επίσκεψη σε αυτό, στα πλαίσια των σεμιναρίων επιστημονικής και αθλητικής σπηλαιολογίας, με τον κύριο Ευάγγελο Τσιμπάνη, αντιπρόεδρο του Δ.Σ. της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, τον Μάιο του 2016.

Πηγές:

Ιστοσελίδες
1. https://el.wikipedia.org/wiki/Σπήλαιο Νυμφολήπτου
2. http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=9841
3. http://users.otenet.gr/~mictop/cav27.htm
4. http://www.gistor.gr/istoria/2008-11-06-15-24-24/817-2009-03-12-07-37-12
5. http://educandus.forumotion.com/t577-topic
6. http://www.elzoni.gr/html/ent/880/ent.20880.asp
7. https://iordanisp.wordpress.com/2008/10/16/στο-σπήλαιο-του-νυμφόληπτου
8. http://n1.xtek.gr/ime/lyceum
9. http://www.fireservice.gr/pyr/site/home/LC+Primary+Menu/history/

    Pessodes_sto_Kathikon/Vomos+tu+Kathikontos*.csp?pagenum=1

Βιβλία για το σπήλαιο της Βάρης
1. Travels in Greece: or an Account of a Tour Made at the Expense of the Society of Dilettanti, Chandler, Richard D. D., 1776
2. American Journal of Archaeology, Vol. 7, No. 3, Jul. - Sep., 1903
- The Cave at Vari. I. Description, Account of Excavation, and History (pp. 263–288) Charles Heald Weller
- The Cave at Vari. II. Inscriptions (pp. 289–300) Maurice Edwards Dunham
- The Cave at Vari. III. Marble Reliefs (pp. 301–319) Ida Carleton Thallon
- The Cave at Vari. IV. Vases, Terra-Cotta Statuettes, Bronzes, and Miscellaneous Objects (pp. 320–334) Lida Shaw King
- The Cave at Vari. V. Coins (pp. 335–337) Agnes Baldwin
- The Cave at Vari. VI. The Terra-Cotta Lamps (pp. 338–349) Samuel Eliot Bassett

Βιογραφίες Πλάτωνα:

1. Academicorum philosophorum index Herculanensis, Philodème, edidid Segofredus Mekler, Berlin, 1902

2. De Platone et eius dogmate, Λούκιος Απουλήιος, http://www.intratext.com/X/LAT0354.HTM

3. Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, Βιβλίο Γ, Πλάτων, Διογένης Λαέρτιος, ed. H S Long, Oxford, 1964

4. Βίος Πλάτωνος, Ολυμπιόδωρος στην έκδοση: Dialogi III, quibus praefiguntur Olympiodori Vita Platonis, et Albini In dialogos Platonis introductio; by Plato; Olympiodorus, the Platonist; Albinus; Etwall, William, fl. 18th cent.; Plato. Alcibiades I; Plato. Alcibiades II; Plato. Hipparchus, 1771

5. Aelian, Varia Historia (Greek) (ed. Rudolf Hercher) http://www.perseus.tufts.edu/hopper/searchresults?q=Aelian+Varia+Historia