Ο Υγρότοπος στου «Παπά το Αυλάκι» στην Ίο // Η ιστορία μιας εξαφάνισης, μέσα από διαχρονικές αεροφωτογραφίες.

Εισαγωγή

Από το 2007 και μετά συντελείται στην Ίο ένα περιβαλλοντικό έγκλημα. Δηλαδή ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Πρόκειται για την μετατροπή ενός υποδειγματικού κυκλαδίτικου τοπίου, ενός προστατευόμενου υγροτόπου και ενός οικοτόπου ξεχωριστής οικολογικής αξίας σε προαύλιο ιδιωτικής ξενοδοχειακής μονάδας. Στο παρόν άρθρο παραθέτουμε, με την χρήση αεροφωτογραφιών από το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ και δορυφορικές φωτογραφίες από το GOOGLE EARTH, το χρονικό αυτής της καταστροφής.

Ένα μικρό χρονικό

Ένα από τα πλέον ιδιαίτερα σημεία φυσικού κάλους στο νησί της Ίου ήταν η παραλία "Στου Παπά τ' Αυλάκι". Λέμε ήταν γιατί από δημόσια και προστατευόμενη περιοχή μετατρέπεται κυρίως από το 2007 μέχρι σήμερα σε έναν περιφραγμένο χώρο ιδιωτικών συμφερόντων και εκμετάλλευσης. Χωρίς να θέλουμε να εμπλακούμε στο νομικό κομμάτι, καθώς υπάρχει μεγάλη σχετική δικογραφία και ιστορικό μηνύσεων και προστίμων για τις αυθαιρεσίες των ιδιοκτητών εκεί, μένουμε καθαρά στην αυτοψία μας από αέρος με πρόθεση να καταλάβει και ο μέσος πολίτης τι ακριβώς γίνεται εκεί. Τα σχετικά με τις μηνύσεις και τα πρόστιμα προέρχονται από δημοσιεύσεις της WWF και της Οικολογικής Συμμαχίας.

Το έλος Παπά τον Αύγουστο του 2004 - WWF Ελλάς/Νίκος Γεωργιάδης

Η περίπτωση του Υγρότοπου στου «Παπά το Αυλάκι» στην Ίο.

Το 1977 με την ΥΑ αριθ. Α/431/5232/811 ο τόπος χαρακτηρίζεται ως «Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους». Αρκετά χρόνια αργότερα κατά την διάρκεια του προγράμματος του WWF Ελλάς «Προστασία των Νησιωτικών Υγρότοπων της Ελλάδας» ο υγρότοπος καταγράφεται ανάμεσα στους 803 υγρότοπους σε 75 νησιά, με κωδικό IOS003.

Χάρτης της Ίου με σημανσμένους τους υγροτόπους του νησιού. Ο υγρότοπος "Το έλος του Παπά" φαίνεται με κωδικό IOS003.

Από το 2007 και έπειτα ο τόπος άρχισε να μεταλλάσεται, να μπαζώνεται και να χτίζεται, χωρίς τις σχετικές άδειες, όπως προκύπτει από τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν, από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Μέχρι το 2010 είχαν γίνει τα εξής:

25/10/2007 – Ο Νομάρχης Κυκλάδων επιβάλει πρόστιμο 60.000 στην εταιρία για παράνομη διάνοιξη δρόμου στην περιοχή και διατάσσει την άμεση αποκατάσταση της υποβάθμισης.
01/08/2008 – Ενημέρωση από την Κτηματική υπηρεσία ότι έχει καθοριστεί παλιός αιγιαλός και το έλος είναι δημόσια περιουσία
04/07/2008 – Νέα αυτοψία από τη Πολεοδομία Κυκλάδων όπου διαπιστώνονται αυθαίρετες κατασκευές και προτείνεται από τον υπάλληλο πρόστιμο ανέγερσης 63.800,9€ και ετήσιο πρόστιμο διατήρησης 31.900,45€.
28/08/2008 – Απόφαση του Νομάρχη Κυκλάδων για επιβολή προστίμου 40.000€, διακοπή εργασιών και αποκατάσταση των παραβάσεων.
13/02/2009 – Επιστολή της Κτηματικής υπηρεσίας προς τον ιδιοκτήτη για απομάκρυνση φυτεύσεων εντός του παλαιού αιγιαλού.
22/02/2009 – Έκθεση αυτοψίας του υπολιμεναρχείου Ίου που διαπιστώνει την μερική αποκατάσταση τμήματος του υγρότοπου
13/05/2009 – Το τμήμα Περιβάλλοντος της Νομαρχίας Κυκλάδων διαπιστώνει χρήση εκτενούς συστήματος άρδευσης από επιφανειακά νερά ή από γεώτρηση με παράλληλη αποστράγγιση του υγρότοπου.
30/12/2009 – Η Δ/νση Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος Κυκλάδων εισηγείται την επιβολή προστίμων 150.000 ευρώ, την άμεση διακοπή εργασιών και την άμεση αποκατάσταση της περιοχής του έλους Παπά.
18/03/2010 – Επιστολή της Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ, ζητά από τις αρμόδιες υπηρεσίες νέες αυτοψίες, αποκατάσταση υγροτόπου, και αστυνόμευση περιοχής.

Οι συνεχείς καταγγελίες οδήγησαν εκεί και την Επιθεώρηση Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου στις 16 Οκτωβρίου 2013. Η αυτοψία και η επακόλουθη βεβαίωση παράβασης είχαν σαν αποτέλεσμα την επιβολή νέου προστίμου 13.650 ευρώ και την εντολή της «άμεσης αποκατάστασης της περιβαλλοντικής υποβάθμισης» 4 ολόκληρα χρόνια αργότερα, μόλις το 2017. Η απόφαση διαβιβάστηκε για την εκτέλεση στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, υπεύθυνη για τον ορισμό & υλοποίηση μέτρων αποκατάστασης. 

Παρόλαυτα όμως μέχρι σήμερα ο όρμος Παπά, αλλά και ότι έχει απομείνει φυσικό εκεί, συνεχίζουν να καταστρέφονται χωρίς καμία αποκατάσταση.

Το έλος Παπά τον Ιούνιο του 2008 - WWF Ελλάς/Νίκος Γεωργιάδης

Το έλος Παπά τον Αύγουστο του 2010 - WWF Ελλάς/Ε. Κερν

Χρονικό της περιοχής από 1945 έως σήμερα, μέσα από αεροφωτογραφίες και δορυφορικές εικόνες.

Το έλος Παπά (1945-1960) - ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

 

Το έλος Παπά (Σύγκριση υποβάθρων 1945-1960 με 2007-2009) - ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Το έλος Παπά (Σύγκριση υποβάθρων 1945-1960 με 2015-2016) - ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Το έλος Παπά (Σύγκριση υποβάθρων 2007-2009 με 2015-2016) - ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Ακολουθούν δορυφορικές φωτογραφίες από το GOOGLE EARTH όπου και εδώ φαίνεται η σταδιακή αλλοίωση του τοπίου:

Το έλος Παπά (Αύγουστος 2002) -Google Earth

Το έλος Παπά (Αύγουστος 2003) -Google Earth

Το έλος Παπά (Ιούλιος 2010) -Google Earth

Το έλος Παπά (Οκτώβριος 2012) -Google Earth

Το έλος Παπά (Σεπτέμβριος 2015) -Google Earth

Το έλος Παπά (Μάιος 2016) -Google Earth

Το έλος Παπά (Σεπτέμβριος 2018) -Google Earth

Το έλος Παπά (Μάιος 2019) -Google Earth

Το έλος Παπά (Ιούλιος 2019) -Google Earth

 

Λίγα λόγια για τους υγρότοπους και την σημασία τους, από την WWF, ως επίλογος.

Οι υγρότοποι αναγνωρίζονται διεθνώς ως οικότοποι ξεχωριστής οικολογικής αξίας. Πρόκειται για πραγματικές οάσεις ζωής, αν αναλογιστούμε ότι το 40% όλων των ειδών του πλανήτη ζει και αναπαράγεται σε υγρότοπους! Την ίδια στιγμή όμως, έχουμε χάσει πάνω από το 1/3 της έκτασης τους από το 1970 σε παγκόσμιο επίπεδο, με ρυθμό τρεις φορές γρηγορότερο από ό, τι εξαφανίζονται τα δάση, ενώ στη Μεσόγειο το ποσοστό αυτό φτάνει μέχρι και το 50%! Παράλληλα, τα τελευταία 50 χρόνια, οι υγρότοποι έχουν χάσει το 81% της πανίδας τους.

Για μια χώρα όπως η Ελλάδα, με το ιδιαίτερο γεωγραφικό τοπίο και τον έντονο κατακερματισμό, η αξία τους είναι ακόμα μεγαλύτερη, ειδικά όταν πρόκειται για μικρούς υγρότοπους που βρίσκονται διάσπαρτοι στον νησιωτικό χώρο, καθώς αποτελούν «καταφύγια ζωής» για πολλά είδη φυτών και ζώων.

Οι νησιωτικοί υγρότοποι ωφελούν επίσης σημαντικά τις νησιωτικές κοινωνίες, είτε προσφέροντας φυσική προστασία απέναντι στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης (πλημμύρες, ανομβρία, διάβρωση ακτών), είτε λειτουργώντας ως μοχλός βιώσιμης ανάπτυξης.

Κι όμως, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε μεσογειακό επίπεδο, η σημασία αυτών των οικολογικών «διαμαντιών» παραγνωριζόταν για χρόνια. Οι ισχυρές πιέσεις από την ανάπτυξη του τουρισμού, η ανεπάρκεια των μηχανισμών προστασίας του περιβάλλοντος και η άγνοια των αρμόδιων αρχών και των πολιτών για την αξία αυτών των οικοσυστημάτων, είχαν ως αποτέλεσμα την υποβάθμισή τους μέσω εκχερσώσεων, επιχωματώσεων, δόμησης, διάνοιξης δρόμων, καθώς και περιορισμού ή αποστέρησης της τροφοδοσίας τους με νερό.

 

Μέσα από το πρόγραμμα «Προστασία των υγρότοπων των νησιών της Ελλάδας» αποκαλύψαμε και τεκμηριώσαμε περισσότερους από 800 υγρότοπους σε 75 νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου. Δρομολογήσαμε παράλληλα μια σειρά δράσεων ενημέρωσης, εκπαίδευσης, ευαισθητοποίησης, αποτροπής υποβαθμιστικών ενεργειών και προώθησης της αποτελεσματικής προστασίας τους σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Ήταν μια συστηματική προσπάθεια που κράτησε σχεδόν μία δεκαετία και «αγκαλιάστηκε» από το Ίδρυμα MAVA, τους υποστηρικτές του WWF Ελλάς καθώς και από δεκάδες εθελοντές. Το αποτέλεσμά της ήταν το Προεδρικό Διάταγμα που υπεγράφη τον Ιούνιο του 2012, το οποίο προστατεύει πια τη μεγάλη πλειονότητα των μικρών (<80 στρέμματα) φυσικών νησιωτικών υγρότοπων της χώρας μας.

____________________________________________________________

Πηγές: 

Διαδίκτυο:

1. https://www.wwf.gr/ti_kanoume/fysh/prostaeuomenes_perioxes/nisiotikoi_igrotopoi/ 

2. https://wwfaction.wordpress.com/2010/09/13/elos_papa/

3. http://www.oikoskopio.gr/ygrotopio/

4. https://save-ios.gr/el/